طراحی آسانسور در ساختمان | مراحل طراحی؛ جانمایی و چیدمان آسانسورها

یونس نجف نیا، کابین نیوز – آسانسور وسیله‌ای است ثابت و دائمی در ساختمان با سیستم محرکه کششی-اصطکاکی، رانش مثبت یا هیدرولیکی که در تراز ایستگاه‌های معینی خدمت رسانی کرده و دارای کابینی است که برای انتقال افراد یا افراد و بار طراحی شده و توسط طناب‌های فولادی، زنجیرها یا جک‌هایی معلق بوده و بین ریل‌های راهنمای آسانسور با حداکثر انحراف °15 از راستای قائم حرکت می‌کند. در این مقاله، قصد داریم مراحل طراحی آسانسور در ساختمان را بررسی کنیم.

طراح باید هنگام طراحی آسانسور در ساختمان، تعداد، ظرفیت و نوع(مسافربر، باربر و …) آسانسور(های) ساختمان را در مراحل اولیه طراحی تعیین نماید و بر اساس اطلاعات حاصله پیش بینی تمهیدات لازم را در طراحی به عمل آورد. اطلاعات اولیه برای طراحی آسانسور شامل موارد زیر است.

• تعداد آسانسور
• ظرفیت آسانسور
• سرعت آسانسور
• تعداد طبقات ساختمان
• نوع کاربری ساختمان
• جانمایی آسانسور
• درجه لوکس بودن ساختمان
• احتمال عبور و مرور افراد معلول

طراحی آسانسور شامل چیست؟

طراحی آسانسور مطابق با مبحث 15 مقررات ملی ساختمان عبارتنداز:

• آنالیز ترافیک؛ تعیین تعداد و ظرفیت آسانسور(ها)
• جانمایی و چیدمان آسانسور(ها)
• تعیین ابعاد بهینه چاه و کابین

آنالیز ترافیک؛ تعیین تعداد و ظرفیت آسانسور(ها)

• در ساختمان‌های با طول مسیر قائم حرکت بیش از 7 متر از کف ورودی اصلی، تعبیه آسانسور الزامی است.

تبصره: در ساختمان‌های غیر مسکونی، طول مسیر قائم حرکت از کف پایین‌ترین طبقه تا کف بالاترین طبقه محاسبه می‌شود.

• در ساختمان‌های 8 طبقه یا ساختمان‌های با طول حرکت 28 متر و بیشتر از کف ورودی اصلی، باید حداقل دو دستگاه آسانسور پیش بینی شود. حتی اگر از نظر محاسبات تعداد و ظرفیت، یک دستگاه آسانسور کفایت نماید.
• در کلیه ساختمان‌های با طول مسیر حرکت بیش از 21 متر از کف ورودی اصلی، لازم است حداقل یک دستگاه آسانسور مناسب حمل بیمار(برانکارد بر) تعبیه شود. این آسانسور باید با یک علامت مخصوص قابل رؤیت مشخص شود و به کلیه طبقات سرویس دهد.
• در ساختمان‌هایی که وجود آسانسور الزامی است، باید حداقل یکی از آسانسورها قابلیت حمل صندلی چرخ دار را داشته باشد.
• در ساختمان‌هایی که احتمال عبور و مرور افراد معلول وجود دارد، حداقل یک دستگاه آسانسور با ظرفیت 8 نفر و عرض درب 80 سانتی‌متر پیش بینی شود.

تذکر: چنانچه در ساختمان احتمال عبور و مرور افراد نابینا وجود داشته باشد، می‌بایست شاسی‌ها دارای علائم بریل باشند و همچنین کابین مجهز به سیستم شنیداری اعلام طبقات باشد و نیز درب کابین مجهز به فتوسل باشد.

• در ساختمان بیمارستان‌های بیش از یک طبقه، وجود حداقل یک دستگاه آسانسور تخت بر الزامی است. در صورتی که سطح شیب دار مناسب وجود داشته باشد، این الزام وجود ندارد.
• در بیمارستان‌های سرپایی یا درمانگاه‌ها یا مکان‌های نگهداری سالمندان و معلولان بیش از یک طبقه، تعبیه حداقل یک دستگاه آسانسور برانکارد بر الزامی است، مگر اینکه سطح شیب دار مناسبی وجود داشته باشد.
• آسانسورهایی که قابلیت حمل صندلی چرخ دار را دارند، باید دارای الزامات زیر باشند.
• حداقل ابعاد کابین 1400 × 1100 میلی متر باشد.
• حداقل عرض بازشو درب کابین 800 میلی متر باشد.
• مجهز به سیستم تراز طبقه مجدد باشد.
• مجهز به دکمه باز ماندن درب کابین برای مدت طولانی تر از زمان عادیِ بسته شدن درب باشد.

آسانسورهایی که قابلیت حمل بیمار(برانکارد بر) را دارند، باید دارای الزامات زیر باشند.

• حداقل ابعاد کابین 2100 × 1100 میلی متر باشد.
• حداقل عرض بازشو درب کابین 900 میلی متر باشد.
• مجهز به سیستم تراز طبقه مجدد باشد.
• مجهز به دکمه باز ماندن درب کابین برای مدت طولانی‌تر از زمان عادیِ بسته شدن درب باشد.

آسانسورهایی که قابلیت حمل تخت بیمار(تخت بر) را دارند، باید دارای الزامات زیر باشند.

• حداقل ابعاد کابین 2400 × 1400 میلی متر باشد.
• حداقل عرض و حداقل ارتفاع بازشو درب کابین به ترتیب 1300 و 2100 میلی متر باشد.
• مجهز به سیستم کنترل سرعت ولتاژ و فرکانس متغیر باشد.
• مجهز به سیستم تراز طبقه مجدد باشد.
• مجهز به دکمه باز ماندن درب کابین برای مدت طولانی‌تر از زمان عادیِ بسته شدن درب باشد.
• مجهز به کلید مخصوصی باشد که آسانسور را در اختیار کاربران آموزش دیده قرار دهد.
• مجهز به سیستم برق اضطراری باشد، به گونه‌ای که هنگام قطع برق، آسانسور را به نزدیک‌ترین طبقه هدایت نماید.
• در محاسبات ترافیک، علاوه بر کمیت، کیفیت سرویس نیز باید مد نظر قرار گیرد، به نحوی که حرکت آسانسور از طبقه ورودی اصلی به طور متوسط در هر 100 ثانیه، یک بار صورت گیرد.
• تعداد، ظرفیت و سرعت آسانسور با توجه به کاربری و درجه لوکس بودن ساختمان با استفاده از جداول انتخاب آسانسور قابل محاسبه است.
• برنامه 60 با احتساب تراز پارکینگ(حداکثر زمانی که کابین از پایین‌ترین طبقه به بالاترین طبقه رفته، درب باز شود و مجدد بسته شود و به پایین‌ترین طبقه برگردد، 60 ثانیه شود)
• برنامه 80 با احتساب تراز پارکینگ
• برنامه 100 با احتساب تراز پارکینگ
• برنامه 60 بدون احتساب تراز پارکینگ
• برنامه 80 بدون احتساب تراز پارکینگ
• برنامه 100 بدون احتساب تراز پارکینگ

جانمایی و چیدمان آسانسور(ها)

طراح باید هنگام طراحی آسانسور در ساختمان، محل صحیح قرارگیری آسانسور در ساختمان را با توجه به معیارهای سهولت دسترسی، سهولت رفت و آمد مسافران و هدایت آن‌ها به سمت آسانسور تعیین نماید، به گونه‌ای که آسانسور در مرکز(مراکز) حرکتی و ترافیکی ساختمان قرار گرفته و بتوان با کمترین حرکت و جابجایی مسافر یا بار از نقاط مختلف ساختمان به آن‌ها دسترسی پیدا کند.

• حداکثر مسافت از درب ورودی ساختمان یا درب آپارتمان‌ها تا درب آسانسور(ها) در هر طبقه 40 متر است.
• آسانسورها باید به نحوی جانمایی شوند که مسافت طی شده توسط مسافران برای سوار شدن به هر کابین، حداقل ممکن باشد.
• در صورتی که تعداد آسانسورها بیش از یک دستگاه باشد، می توان آن‌ها را کنار یا روبروی یکدیگر جای داد.
• در صورتی که تعداد آسانسورها سه دستگاه یا کمتر باشد، می‌توان آن‌ها را در یک چاه قرار داد. اگر تعداد آسانسورها چهار دستگاه باشد، باید حداقل در دو چاه مجزا قرار گیرند و در صورتی که بیش از چهار دستگاه باشند، حداکثر چهار دستگاه آسانسور می‌توانند در یک چاه مشترک قرار گیرند.

• در هتل‌ها، بیمارستان‌ها و ساختمان‌های مسکونی لازم است برای جلوگیری از انتقال سر و صدای ناشی از عملکرد و حرکت آسانسور تمهیدات لازم(مثلاً استفاده از عایق صوت) پیش بینی شود و چاه آسانسور از اتاق‌های بستری یا خواب دور باشد.

تعیین ابعاد بهینه چاه و کابین

ابعاد چاه آسانسور باید متناسب با ظرفیت، سرعت و نوع درب طراحی شود. جداول و نقشه‌های ذیل، راهنمای طراحی ابعاد چاه، چاهک و موتورخانه متناسب با ابعاد کابین، نوع درب و سرعت هستند که توصیه می‌شود در طراحی مورد استفاده قرار گیرد.