سرویس و نگهداری، آزمون و تست آسانسور(قسمت دوم)

مهندس امیر خرمی، کارشناس ارشد برق-الکترونیک – آسانسور وسیله‌ای مکانیزه است که در چهارچوب مشخص به نام چاه حرکت می‌کند و وظیفه جابجایی عمودی کاربران را به عهده دارد. آسانسور مجموعه‌ای را تشکیل می‌دهد که با جان کاربران در ارتباط می‌باشد لذا باید ایمن، قابل اعتماد و کارا باشد. بنابراین سرویس و نگهداری آسانسور موردی ضروری است تا عملکرد صحیح آسانسور تضمین شود. در ادامه بیشتر درباره سرویس و نگهداری، آزمون و تست آسانسور صحبت می‌کنیم.

مراحل سرویس و نگهداری، آزمون و تست آسانسور

به منظور اطمینان از کارایی درست آسانسورها ضروری است مراحل سه گانه سرویس و نگهداری، آزمون و تست آسانسور به ترتیب زیر انجام شود.

1. مرحله قبل از ساخت یا مرحله طراحی، مشاوره و ساخت سازه ساختمان و چاله آسانسور
2. طراحی، ساخت و مونتاژ مکانیکی و الکتریکی آسانسور
3. سرویس و نگهداری و پشتیبانی آسانسور

• بدیهی است از هیچ وسیله مکانیزه نمی‌توان انتظار داشت که توقعات کاربر را بدون سرویس و نگهداری منظم برآورده نماید، آسانسور نیز با توجه به مکانیزم پیچیده خود از این قاعده مستثنی نیست.
• اکثر آسانسورهایی که بعد از سال 1377 در تهران و شهرهای بزرگ نصب شده‌اند شامل بازرسی کنترل ایمن می‌شوند؛ اما قبل از این تاریخ اکثراً حتی تأییدیه بازرسی نیز ندارند که عمر برخی از آنها به بالای 25 سال می‌رسد و عملاً دارای عملکرد مناسب و ایمن نیستند.
• کیفیت پایین و قطعات مورد استفاده در آسانسورها که بعضاً بسیاری از آنها فاقد کیفیت مطلوب و تأییدیه‌های لازم هستند، اهمیت سرویس و بازرسی ادواری را دو چندان می‌کند.

انواع فعالیت‌های سرویس و نگهداری آسانسور

فعالیت‌های سرویس و نگهداری آسانسور شامل موارد زیر است.

1. بازرسی: بازرسی از آسانسور در مقطع زمانی برنامه‌ریزی شده صورت می‌پذیرد تا معلوم شود که آیا آسانسور به سرویس نیاز دارد یا به تعمیرات پیشگیرانه(بازرسی ممکن است به صورت چشمی یا از طریق اندازه‌گیری بعضی از ویژگی‌های فیزیکی دستگاه‌ها باشد).
2. سرویس: در صورتی که هنگام بازرسی نیاز به سرویس احساس شود، سرویس‌دهی برای قسمت‌های متحرک و ثابت اعم از الکتریکی و مکانیکی مجزا صورت می‌پذیرد، همچنین هر آسانسور مطابق «چک لیست سرویس و نگهداری آسانسور» ماهیانه باید حداقل یکبار مورد سرویس قرار گیرد.
3. تعمیرات پیشگیرانه: این تعمیرات زمانی صورت می‌گیرد که هنوز امکانات وسایل نصب شده در حال کار بوده و دچار خرابی نشده است و هدف از آن این است که خرابی سیستم به تعویق بیفتد وفاصله بین خرابی‌ها رو به افزایش بگذارد و یا جلوی خرابی‌های احتمالی گرفته شود.
4. تعمیرات خرابی: این تعمیرات مربوط به مواردی است که دستگاه از کار افتاده است و نمی‌تواند به وظایف پیش‌بینی شده عمل کند که با انجام تعمیرات لازم آسانسور مجدداً راه‌اندازی شده و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.

بازرسی جامع آسانسور

در عملیات بازرسی جامع آسانسور موارد زیر مورد بررسی قرار می‌گیرد.
الف- عملکرد قفل‌ها و درهای کابین و متعلقات
ب- سیستم تعلیق کابین و مکانیزم تعادل
ج- سیستم‌های کنترلی، ایمنی، الکتریکی
د- عملکرد سیستم محرکه آسانسور (موتور گیربکس)
ه- عملکرد ترمز ایمنی، گاورنر و پاراشوت‌ها
و- عملکرد سیستم ضربه‌گیرها

روانکاری آسانسورها

عملیات روانکاری مناسب یکی از مهمترین قسمت‌های هر برنامه سرویس و نگهداری آسانسور است که سه عامل مهم در آن باید رعایت شود.

1. استفاده از روانکار یا روغن مناسب؛
2. استفاده صحیح از روانکار به مقدار مناسب؛
3. چک کردن و کنترل کردن در بازه‌های زمانی تعیین شده.

فرایند روانکاری آسانسورها شامل روانکاری ریل‌ها، فنر و لولاهای درهای طبقات لولایی، ضربه‌گیرهای هیدرولیکی، کفشک‌های لغزشی کابین و وزنه تعادل، یاتاقان‌های فلکه گیربکس و… می‌شود.

موارد عدم روانکاری

روانکاری یکی از مراحل مهم سرویس و نگهداری است که باید حتما انجام شود. البته مواردی که در ادامه بررسی می‌کنیم استثناء هستند و نباید روانکاری شوند.

• سیم‌بکسل گاورنر: استاندارد، روانکاری سیم‌های گاورنر را ممنوع کرده است، چرا که روانکاری سنگین و چسبناک بر روی سطح خارجی سیم‌بکسل بیش از این که سودمند باشد مضر است. روانکار سیم‌بکسل‌ها باید گرانروی 34 تا 38 مقیاس S&U در دمای 210 درجه فارنهایت را برآورده سازد.
• کفشک‌های غلتکی: برای این بخش نباید از رونکار استفاده کرد، زیرا ممکن است با عملکرد ایمنی دستگاه تداخل پیدا کند.
• میکروسوئیچ‌های حد: چون ممکن است کنتاکت این وسایل به وسیله گریس یا روغن بی‌کیفیت ارتباط برقرار کرده و عمل کنند.
• کنتاکت‌ها: روغنکاری یا گریس‌کاری کلیه کنتاکت‌ها مثل کنتاکت درها، کنتاکت مدارات ایمنی برقی و مکانیکی، گاورنر و قفل درها به هیچ وجه صورت نگیرد.
• غلتک‌های درب اتوماتیک: از روغنکاری غلتک‌های درب اتوماتیک بر روی ریل جداً خودداری کنید، چون باعث لیز خوردن و عدم دوراندازی می‌شود.
• دیسک ترمز موتور: روغنکاری دیسک ترمز موتور به هیچ عنوان انجام نشود، چون باعث سر خوردگی کابین می‌شود.

آزمون‌ها و تست‌ها

آزمون‌های آسانسور مجموعه فعالیت‌های سرویس و نگهداری آسانسور است که قبل از بهره‌برداری عادی از آسانسورها انجام می‌شود و به 5 مرحله اصلی زیر تقسیم می‌شود.

1. بازدید چاهک آسانسور
2. بازرسی از درب طبقات
3. بازرسی آسانسور
4. بازرسی موتورخانه آسانسور
5. کنترل تراز کف کابین با کف کلیه طبقات و همچنین حد فاصل کابین و درها

تست‌های آسانسور

تست‌های آسانسور نیز از جمله فعالیت‌های سرویس و نگهداری آسانسور هستند. تست‌ها شامل بررسی‌های زمان عملکرد آسانسور هستند و خود شامل موارد زیر می‌شوند.

1. تست زمان حرکت
2. تست ترمز (ایست)
3. تست سرخوردگی سیم‌بکسل‌ها
4. تست قفل در طبقات آسانسور (درب لولایی)
5. تست ترمز ایمنی یا پاراشوت
6. تست شالتر بالا و پایین
7. تست عملکرد صحیح فن موتور
8. تست بالانس بودن کابین و وزنه تعادل
9. تست کشش سیم‌بکسل‌ها یا شل شدگی و…

بیشتر بخوانید:

• سرویس و نگهداری، آزمون و تست آسانسور (قسمت اول)
• سرویس و نگهداری آسانسور؛ ضرورتی که دیده نمی‌شود

عیب یابی، نصب و راه اندازی آسانسور

عیب‌یابی نصب و راه‌اندازی آسانسور نیز جزو مراحل سرویس و نگهداری آسانسور هستند. در ادامه مراحل این فرایند را بررسی می‌کنیم.

عیب یابی تابلو

فرایند عیب یابی تابلو در 10 مرحله زیر انجام می‌شود.

1. فن موتور روشن نمی‌شود.
2. شاسی می‌پذیرد، ولی لامپ زیر شاسی روشن نمی‌شود.
3. تابلو بعضی از شاسی‌ها ی احضار را نمی‌پذیرد.
4. عدم جذب کنتاکتورها یا قطع و وصل شدن آنها
5. ترمینال‌های ترمز ولتاز ندارد و فک ترمز باز نمی‌گردد.
6. آژیر مداومG22 و غیر عملیاتی شدن سیستم
7. لامپ کابین با به استراحت رفتن تابلو خاموش نمی‌شود.
8. فیوزهای مینیاتوری تک فاز یا سه فاز با روشن شدن تابلو می‌پرد.
9. ترمینال‌های قدرت ولتاژ ندارند یا فازها U,V.W جابه جا می‌باشند.
10. 1 سری ایمنی تکمیل نشده و تابلو خطای سری استپ می‌دهد و…

آزمـون‌ها

قبل از بهره‌برداری عادی از آسانسورها، باید عملکرد صحیح و کامل تجهیزات و ایمنی توسط شخص ذی‌صلاح آزمایش شده و صحت نقشه‌های اجرائی و مشخصات فنی در حال حرکت و سکون کنترل شود. کنترل و بازرسی‌های آسانسور به طور معمول به پنج مرحله عمده تقسیم می‌گردد.

بازدید چاهک آسانسور

مراحل سرویس و نگهداری آسانسور مختلف هستند. یکی از این مراحل بازرسی آسانسور است که خود شامل مراحل مختلفی است. در مرحله بازدید چاهک آسانسور، ابتدا آسانسور را به آخرین طبقه احضار و در طبقه را در اولین ایستگاه باز می‌کنیم. در این حالت بازدید شروع شده و موارد زیر کنترل می‌گردد.

روشن بودن چراغ‌های تونلی

چاه آسانسور باید مجهز به چراغ تونلی باشد، به طوری که روبه‌روی در هر طبقه یک چراغ و در انتها و ابتدای آن نیز یک چراغ در نظر گرفته شده باشد. محل چراغ‌ها نباید در کنار وزنه یا هر جسم دیگری باشد و بتواند به هنگام توقف کابین در هر طبقه روشنایی کافی جهت سرویس را روی کابین ایجاد نماید. مدار تغذیه چراغ‌های تونلی باید جدا از تابلوی فرمان بوده و قبل از تابلوی تغذیه، از تابلوی عمومی ساختمان گرفته شده باشد.

اندازه‌گیری و کنترل ارتفاع چاهک

در آسانسورهای با سرعت حرکت یک متر بر ثانیه، ارتفاع چاهک آسانسور باید حداقل یک و نیم متر باشد و در آسانسورهای با سرعت بالاتر مقدار عمق متناسب با سرعت تغییر می‌کند.

اندازه‌گیری فاصله کادر وزنه با ضربه‌گیر

فاصله کادر وزنه تا روی ضربه‌گیر در آسانسورهای یک متر بر ثانیه بین حداقل 15 سانتی‌متر تا حداکثر 25 سانتی‌متر متغیر می‌باشد که لازم است با دستورالعمل سازنده و استانداردهای معتبر کنترل شود. در صورتی که ضربه‌گیر در زیر کادر وزنه نصب شده باشد، این اندازه از لبه ضربه‌گیر تا سکوی مربوطه 20 الی 25 سانتی‌متر خواهد بود.

بازرسی ابتدای محل استقرار ریل‌های وزنه و کابین

ریل‌های وزنه و کابین روی ورق‌های آهنی با ابعاد حداقل 20×20 سانتی‌متر و به ضخامت حداقل 1 سانتی‌متر قرار می‌گیرند. توجه شود که ریل‌ها با هیچ روشی به این صفحات محکم نشده باشد.

کنترل ابعاد جان‌پناه

زمانی که سرویسکار مشغول بازرسی و سرویس آسانسور می‌باشد، ممکن است کابین به سمت پایین حرکت نماید؛ در این صورت وجود جان‌پناه باعث جلوگیری از حادثه خواهد شد. حداقل اندازه جان‌پناه که حد فاصل سکوی وزنه با سکوی کابین و دیواره چاه آسانسور می‌باشد، فضایی به ابعاد 50×60 سانتی‌متر و به عمق 1 متر می‌باشد.

بازدید از میکروسوئیچ ته چاه و کنترل کارکرد آن

فلکه هرزگرد کششی ته چاه جزء سیستم پاراشوت بوده و جهت هدایت سیم‌بکسل گاورنر به کار می‌رود. در صورتی که به هر دلیلی کشش سیم‌بکسل فلکه گاورنر از مقدار مجاز آن بیشتر شود، وزنه فلکه هرزگرد ته چاه باعث قطع میکروسوئیچ آن خواهد شد و با توجه به این که این میکروسوئیچ جزء سری استپ‌ها است، باعث خاموش شدن آسانسور می‌گردد.

کنترل کلید استپ قارچی ته چاه (کلید سرویس کار)

کلید سرویسکار ته چاه جهت استفاده سرویس کار در زمان‌های اضطراری یا به هنگام کار در ته چاه جهت از کار انداختن آسانسور مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به این که کلید قارچی ته چاه جزء سری استپ‌ها می‌باشد، در صورت زدن کلید قارچی تا به کار انداختن مجدد آن، آسانسور خاموش خواهد بود. کلید سرویسکار معمولا در محلی نصب می‌گردد که از داخل چاه به هنگام باز کردن در طبقه اولین توقف در دسترس شخص تعمیرکار قرار گیرد (حدوداً بلافاصله 20 سانتی‌متر پایین تر از طبقه تراز کف تمام شده ساختمان).

کنترل قاب وزنه، تعداد وزنه‌های نصب شده و مهار آن

مرحله مذکور شامل شمارش تعداد وزنه‌ها و برآورد مقدار وزن آنها و نیز چگونگی مهار وزنه کنترل می‌شود. در صورتی که وزنه‌ها کنترل نشوند، ممکن است باعث مشکلات و خطرات جانی احتمالی گردد. هدف از انجام این مرحله، کنترل و بررسی نحوه نصب و عملکرد روغندان‌ها و کفشک‌ها و نیز کفشک‌های کمکی آن‌ها است.

کنترل محل نصب ضربه‌گیر (بافر) کابین و وزنه

در این قسمت نحوه نصب ضربه‌گیرها کنترل می‌شود. این ضربه‌گیرها باید به طور صحیح در روی سکو یا روی کادر وزنه و کابین نصب و محکم شده باشند. فاصله کادر وزنه با ضربه‌گیر و سکو نیز باید کنترل شود. همان طور که بیان شد این فاصله باید بین 15 تا 25 سانتی‌متر باشد.

بازرسی از سکوی ضربه‌گیر کابین و وزنه

در این مرحله از نحوه اجرای سکوی محل نصب ضربه‌گیر کابین و وزنه بازدید به عمل می‌آید. لازم است سکو به طور محکم در مرکز کادر وزنه و یا کابین اجرا شده باشد و نیز از لحاظ سازه‌ای نیز مناسب باشد (لازم است نقشه‌ها و نحوه اجرا به تأیید مهندس سازه برسد).

بازرسی از چگونگی اجرا سیم ارت

در این قسمت نحوه اتصال ارت به آهن‌کشی کنترل و بازرسی می‌شود. لازم است کابل ارت به چاه ارت ساختمان متصل شود.

مرحله دوم؛ بازرسی از در طبقات

در آغاز بازرسی این مرحله، ابعاد کابین اندازه‌گیری و با ابعاد مورد نیاز مقایسه و یادداشت می‌شود. سپس برای کلیه طبقات از اولین تا آخرین توقف، بازرسی از در طبقات انجام می‌شود. بازرسی باید شامل نحوه کارکرد درست قفل‌ها و عملکرد صحیح در هنگام باز شدن و بسته شدن آن باشد. لازم است که زنگ اضطراری(اخبار)، شستی فن کابین و نحوه کارکرد شستی D.O در ابتدای این مرحله نیز بازرسی و کنترل شود.

نیروی بسته شدن در طبقات و در کابین نیز کنترل می‌شود. در هنگام عبور یا گیرکردن مسافر بین درها باید در به صورت اتوماتیک باز شود. نیروی لازم جهت جلوگیری از بسته شدن در نباید از 150 نیوتن تجاوز نماید.

مرحله سوم؛ بازرسی کلی آسانسور

در این مرحله بازرسی آسانسور از آخرین توقف شروع می‌شود و آسانسور توسط تابلوی روی کابین (رویزیون) در وضعیت کنترل دستی قرار می‌گیرد. بازرس همراه با نصاب روی کابین رفته و آسانسور توسط حرکت دستی از طریق تابلوی رویزیون به سمت پایین حرکت داده شده و مورد بررسی قرار می‌گیرد.

• در حین حرکت، کلید ایست روی جعبه رویزیون کنترل شود.
• در صورت ضربه به روی کلید قارچی روی جعبه رویزیون، کابین آسانسور باید متوقف گردد.
• در حین حرکت کابین، نحوه نصب و کارکرد روغندان‌های کابین کنترل می‌شود.
• در حین حرکت کابین و گذشتن از کنار درها عملکرد قفل درها مجدداً کنترل می‌شود. با اعمال ضربه به درهای طبقات (درهای لولایی) زبانه قفل‌ها را کنترل می‌نمایند.

کنترل فاصله براکت ریل‌های کابین و وزنه تعادل و نحوه بسته شدن لقمه‌ها

در این مرحله در حین حرکت کابین، نحوه اتصالات، جوشکاری ها، براکت‌ها و محکم شدن آنها به آهن‌کشی و یا سازه چاه آسانسور مشاهده و بازرسی می‌گردد. همچنین در چند نقطه از مسیر حرکت آسانسور، فاصله دهانه دو ریل کابین اندازه‌گیری می‌شود تا از شاقول بودن ریل‌ها اطمینان حاصل شود. زیرا در صورت یکسان و مساوی نبودن فاصله ریل‌ها مشکلاتی در نحوه حرکت کابین ایجاد خواهد شد.

بازرسی از پشت‌بند ریل‌ها و پیچ و مهره‌های مربوطه

در این مرحله از بازرسی، باید از تکمیل بودن پیچ و مهره‌ها و نوع سایز آنها مطمئن شد. لازم به توضیح است که جوشکاری ریل‌ها به یکدیگر و پشت‌بند، مجاز نمی‌باشد. باید حرکت کابین از محل نشیمن زبانه‌های ابتدا و انتهای ریل‌ها بازدید شود و در صورت وجود اختلاف سطح کمتر از 2 میلی متر، توسط سوهان‌کاری هموار شده و در غیر این صورت لازم است که ریل‌ها مجددا به طرز درستی نصب شوند.

کنترل میکروسوئیچ پاراشوت روی کابین

روی اهرم پاراشوت، میکروسوئیچ پیش‌بینی و نصب گردیده است که به محض پاراشوت و فعال شدن آن، میکروسوئیچ نیز فعال شده و مدار سری استپ قطع می‌شود و در نهایت آسانسور از حرکت باز می‌ایستد.

کنترل لقی کابین

کفشک‌های کابین در این مرحله از بازرسی کنترل شده و در صورتی که لقی بین کفشک و ریل بیش از اندازه باشد باید نسبت به تنظیم آنها اقدام شود.

کنترل فاصله کابین با کادر و وزنه

فاصله کابین با کادر وزنه به هنگامی که کابین آسانسور و کادر وزنه در داخل چاه در کنار هم قرار می گیرند، کنترل می‌شود. باتوجه به این که مطابق استاندارد فاصله قطعه متحرک از متحرک در داخل چاه آسانسور باید حداقل 5 سانتی‌متر باشد، لازم است که این فاصله هم 5 سانتی‌متر باشد.

کنترل فاصله متعلقات کابین با دیواره چاه در حین حرکت

با توجه به این که مطابق استاندارد حداقل فاصله قطعه متحرک از ثابت باید 3 سانتی‌متر باشد، لذا حداقل فاصله 3 سانتی‌متری متعلقات در کابین از دیواره چاه نیز باید لحاظ شود.

کنترل سربکسل‌های کابین و وزنه تعادل

تعداد سربکسل‌های کابین و وزنه تعادل حداقل 3 عدد بوده و به فواصل 5 برابر قطر سیم‌بکسل از یکدیگر نصب می‌گردند. باید دقت شود که همواره پیچ بست U شکل در سمت بارگذاری سیم‌بکسل باشد. همچنین تعداد پیچ و مهره‌ها نیز باید بررسی شود.

کنترل نحوه کابل کشی و تعداد بست‌های تراولینگ کابل

تراولینگ کابل باید به صورت یکپارچه و با رشته سیم‌های کافی نصب شده باشد. باید حداقل یک بست زیر دال بتنی و یک عدد بست زیر کابین جهت نگهداری کابل پیش‌بینی گردد و با توجه به طول تراولینگ کابل، به تعداد مورد نیاز از بست‌های نگهدارنده در طول چاه استفاده گردد؛ به طوری که این بست‌ها مانع نحوه کارکرد کابین در حین حرکت نشود.

کنترل ارتفاع جان پناه روی کابین هنگام توقف کابین در آخرین ایستگاه

با توجه به استانداردهای موجود، هنگامی که کابین در آخرین توقف می‌باشد، لازم است فضای کافی در حد فاصل سقف کابین تا زیر دال بتنی جهت استفاده سرویس کار وجود داشته باشد که این اندازه حداقل از بالاترین نقطه کابین تا زیر دال بتنی 110 سانتی‌متر خواهد بود.

کنترل دریچه فرار

دریچه فرار اضطراری و نحوه کار میکروسوئیچ آن با بازکردن در، کنترل می‌شود. در صورتی که آسانسور در این حالت متوقف گردیده و میکروسوئیچ فعال گردد، مورد تأیید می‌باشد. روی دریچه فرار از کلید شب‌بند استفاده می‌گردد، به طوری که در دریچه فرار از داخل به راحتی باز شده ولی از خارج چاه آسانسور توسط کلید قابل باز شدن باشد.

کنترل انتهای ریل‌های کابین و وزنه تعادل

انتهای ریل‌ها باید آزاد بوده و در داخل بتن و یا هر نوع مانع دیگری قرار نگرفته باشد. آخرین براکت ریل‌ها در حدود 30 سانتی‌متری زیر دال نصب می‌گردد و به هنگام نشستن کادر وزنه روی ضربه‌گیر مربوطه کفشک کابین نباید از آخرین براکت عبور نماید.

کنترل کش آمدن سیم‌بکسل در حین حرکت کابین

در صورتی که سیم‌بکسل مستعمل بوده و یا مشکلاتی از جمله بازشدن رشته‌های آن وجود داشته باشد، لازم است سیم‌بکسل‌های معیوب تعویض شوند.

مرحله چهارم؛ بازرسی موتورخانه آسانسور

در ادامه مراحل بازرسی از موتورخانه آسانسور را مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کنترل فاصله هرزگرد با شاسی و دال بتنی

حداقل فاصله فلکه هرزگرد از روی دال بتنی 2 سانتی‌متر می‌باشد. قطر فلکه هرزگرد حداقل 40 برابر قطر سیم‌بکسل است. لازم است گارد محافظ سیم‌بکسل جهت جلوگیری از خروج سیم‌بکسل از روی شیارهای فلکه هرزگرد و فلکه محرک گیربکس حداکثر به فاصله یک سوم قطر سیم‌بکسل نصب و تنظیم شود.

کنترل سیم‌بکسل‌ها روی فلکه موتور گیربکس

در صورتی که سیم‌بکسل‌ها در یک امتداد نباشند، باعث خوردگی شیارهای فلکه و همچنین فرسودگی سیم‌بکسل‌ها به صورت غیر مساوی خواهد شد.

کنترل سرخوردگی کابین (سیم‌بکسل ها)

اصطکاک بین سیم‌بکسل‌ها و شیار فلکه کششی موتور گیربکس در طول عمر کارکرد آسانسور ثابت نیست و این میزان اصطکاک براثر فرسایش شیار، کاهش سطح مقطع سیم‌بکسل، تغییر شرایط روانکاری و تغییرات ناشی از تعویض سیم‌بکسل و همچنین تراش مجدد شیارهای فلکه متغییر خواهد بود. جهت میزان نمودن اصطکاک کافی برای عملکرد ایمن آسانسور نیاز به روش ساده‌ای جهت محاسبات اصطکاک می‌باشد.
همان طور که می‌دانیم، حرکت آسانسور شامل شتاب تند شونده‌ای در شروع حرکت و شتاب کند شونده‌ای در هنگام دوراندازی با سرعت ثابت و سپس ایست کامل در هر طبقه می‌باشد.
هنگامی که لغزش واقعی بین شیار فلکه و سیم‌بکسل وجود دارد، سهم نسبی لغزش در مسافت حرکت بلند و طولانی به اندازه لغزش در مسافت کوتاه نمی‌باشد و بنابراین تفاوت زیاد لغزش بین لغزش مسافت کوتاه و بلند نمایانگر این مطلب است که لغزش سیم‌بکسل داخل شیار فلکه آسانسور وارد محدوده خطرناک شده است. لذا با مقایسه لغزش در مسافت کوتاه و بلند با سرعت ثابت، تفاضل لغزش‌ها در این دو مرحله به دست می‌آید (مراحل لغزش در شتاب کند شونده و شتاب تند شونده در دو حالت حرکتی فوق، مساوی در نظر گرفته می‌شود). همواره باید مقدار لغزش در مرحله مسیر کوتاه، کوچک‌تر از مسیر بلند و طولانی باشد، در غیر این صورت لغزش در طی شتاب تند شونده وارد محدوده خطرناک شده و باعث مشکلات بعدی خواهد گردید.

کنترل شماره‌گذاری تراول کابل

جهت سهولت کار و عیب‌یابی مدار برقی در تابلوی آسانسور لازم است که کلیه کابل‌ها کدگذاری و شماره‌نویسی شوند و این کدها با شماره‌گذاری سر سیم‌ها در داخل تابلو و جعبه رویزیون هماهنگ و یکسان باشند.

کنترل فن هواکش داخل موتورخانه و نحوه کار آن

جهت تعویض هوای داخل موتورخانه نیاز به هواکش مناسبی می‌باشد که با کارکرد موتور گیربکس هماهنگ باشد، به طوری که به هنگام استارت موتور گیربکس، هواکش نیز روشن گردد یا در صورتی که دمای هوای موتورخانه به بیش از 40 درجه سانتی گراد برسد، هواکش با فرمان ترموستات داخل موتورخانه روشن شود تا باعث خنک‌سازی هوای موتورخانه و تجهیزات گردد.

کنترل ابعاد موتورخانه

منظور از کنترل ابعاد موتورخانه، کنترل ارتفاع موتورخانه، ارتفاع سقف موتورخانه تا روی سطح دال بتنی و همچنین ابعاد در ورودی موتورخانه است. ارتفاع مفید موتورخانه حداقل 2 متر و ارتفاع روی دال بتنی تا زیر سقف موتورخانه حداقل 180 سانتی‌متر است. در ورودی موتورخانه باید حداقل به عرض 60 سانتی‌متر و 2 متر ارتفاع 2 متر داشته باشد.

کنترل وجود پله برای دسترسی برروی سکوی دال بتنی

در صورتی که ارتفاع کف موتورخانه تا روی سکوی دال بتنی بیش از 50 سانتی‌متر باشد، نیاز به پیش‌بینی پله دسترسی است.

کنترل قلاب (هوک) در سقف موتورخانه

برای این که سرویسکار بتواند به راحتی موتور گیربکس را توسط وسیله‌ای جابه‌جا نماید، باید قلابی در سقف تعبیه شود که ظرفیت جابه‌جایی موتورگیربکس یا حتی کابین را داشته باشد.

کنترل صدای ناهنجار موتور گیربکس

عدم نصب صحیح موتور گیربکس روی شاسی خود، باعث ایجاد سرو صدا و ضربه خواهد شد. همچنین در صورتی که در حین کار موتور گیربکس صداهای ناهنجاری از داخل آن شنیده شود، نیاز به رفع عیب و نقص احتمالی می‌باشد. علامت‌گذاری حرکت کابین به جهت بالا و پایین روی فلکه موتورگیربکس و هم سطح بودن کابین با تراز طبقات روی سیم‌بکسل نیز باید کنترل شود.

تست بالانس کابین و وزنه تعادل

وزن مجموعه کادر وزنه و وزنه‌های آن باید با مجموع وزن کابین و نصف وزن ظرفیت نفرات برابر باشد. جهت کنترل بالانس بودن کابین با وزنه تعادل تعداد نفراتی را که وزن آنها معادل نصف ظرفیت آسانسور باشد، سوار کابین کرده و با هم تراز نمودن کابین با وزنه تعادل داخل چاه آسانسور، بالانس بودن سیستم تعلیق در موتور خانه کنترل می‌شود.

مرحله پنجم؛: کنترل تراز کف کابین با کف کلیه طبقات و حد فاصل کابین و درها

لازم است در این مرحله کف کلیه طبقات با کف کابین هم تراز باشد و همچنین فاصله کابین با درها نیز در کلیه کناره‌ها به صورت یکسان و مساوی باشد. در صورتی که کابین نسبت به در طبقه از فواصل مساوی برخوردار نباشد، نسبت به اصلاح موقعیت کابین و رفع نقص آن اقدام می‌شود.

تست‌های آسانسور

در ادامه با تست‌های آسانسور که از موارد مهم در سرویس و نگهداری آسانسور هستند آشنا خواهید شد.

تست زمان حرکت

هرگاه به هر دلیلی (مثلا به دلیل چسبیدن کنتاکتورها یا شکستن گیربکس) موتور زیر بار قرار نگرفته باشد، ولی تابلوی برق، فرمان حرکت را به موتور بدهد، جهت جلوگیری از صدمه دیدن موتور، باید حداکثر در زمانی متناسب با سرعت آسانسور و تعداد توقف، برد تابلوی قطع مدار فرمان خاموش شدن موتور را صادر نماید.
برای تست این موضوع، در برد تابلوی فرمان آسانسور دو سیم(فاز) از کنتاکتور دور تند را باز نموده و سپس در حالت نرمال فرمان حرکت به موتور گیربکس به سمت بالا یا پایین داده می‌شود، در این صورت باید برد آسانسور در طی حداکثر زمان محاسبه شده، به آسانسور فرمان قطع مدار را بدهد.
مقدار زمان طی مسیر حرکت برای آسانسورهایی که با سرعت 1 متر بر ثانبه در حرکت هستند، از فرمول محاسبه می‌شود که در آن n تعداد توقف را نشان می‌دهد.

Total Time = [(n-1)×h/V]+10

که در آن

• T.T = زمان کل حرکت بر حسب ثانیه
• n = تعداد طبقات
• h = ارتفاع هر طبقه بر حسب متر
• v = سرکت حرکت آسانسور (m/s)

تست ترمز

برای تست عملکرد ترمز مغناطیسی موتور گیربکس به شرح زیر عمل می‌شود:
سیم‌های برق مربوط به مگنت ترمز موتور گیربکس را باز نموده و سپس فرمان حرکت در دور تند به آسانسور داده می‌شود، در این حالت به دلیل عدم حرکت موتور گیربکس، پس از حدود چند ثانیه تابلو به مدار فرمان آسانسور، دستور قطع برق را می‌دهد.

تست سرخوردگی سیم‌بکسل‌ها

ابتدا از بالانس بودن وزنه تعادل و کابین آسانسور و صحت آن اطمینان حاصل نموده و در صورتی که کابین و وزنه تعادل بالانس باشند، به تست کشش سیم‌بکسل‌ها اقدام می‌شود.
برای این منظور باید وزنه تعادل و کابین در وسط ارتفاع چاه آسانسور در موقعیت روبه روی هم قرار گرفته (کابین دارای ظرفیتی معادل نصف بار نامی باشد) تابلوی فرمان آسانسور در حالت رویزیون باشد و ترمز به صورت دستی آزاد شود. در این حالت با چرخاندن فلایویل موتور گیربکس توسط دست، باید به طور آزاد بوده و کاملا آرام به دو طرف حرکت کرده و بالانس باشد.
در حالتی که کابین در آخرین طبقه و خالی باشد روی سیم‌بکسل‌ها و چرخ فلکه توسط خط‌کش و لاک غلط گیر، علامت‌گذاری می‌شود. پس از انجام مرحله بالا، کابین یک طبقه پایین‌تر برده شده و سپس به موقعیت قبلی آن برگردانده می‌شود و به موقعیت و محل علامت گذاری شده دقت می‌شود. در صورتی که علامت‌های تعیین شده به صورت ناهماهنگ جابه‌جا شده باشد، کشش سیم‌بکسل‌ها با مشکلاتی همراه است که در این موقعیت باید آزمایش لغزندگی سیم‌بکسل‌ها متوقف شود. لازم است نصاب نسبت به تصحیح کشیدگی سیم‌بکسل‌ها و اصلاح آن اقدام نماید. در صورتی که علامت‌گذاری‌های قبلی به صورت یکسان جابه‌جا شده باشد (مثلا در حد 3 میلی‌متر)، در این صورت تست لغزندگی ادامه می‌یابد.

نکته مهم

پس از راندن کابین به پایین ترین طبقه و سپس برگرداندن آن به جای قبلی (آخرین طبقه) اندازه جابه‌جایی به دست آمده در این مرحله نباید از (N-1)×3 mm بیشتر باشد. مثلا برای یک ساختمان با 10 طبقه نباید از 27 میلی‌متر بیشتر گردد. در صورتی که مقدار حاصل از تست مرحله اخیر بیشتر از عدد محاسبه شده باشد، سرخوردن سیم‌بکسل در چرخ فلکه موتور گیربکس وجود خواهد داشت و تست مورد تأیید نخواهد بود و باید نصاب نسبت به اصلاح آن اقدام نموده و تست سرخوردگی دوباره انجام شود.

تست قفل در طبقات آسانسور (در لولایی)

قفل در طبقه آسانسور درهای نوع لولایی، پشت چهارچوب و سمت بازشوی آن نصب می‌گردد. قفل دارای یک بازو (در سمت داخل چاه)، ضامن، زبانه و همچنین دو میکروسوئیچ می‌باشد. اولین میکروسوئیچ که مگنت‌های آن روی چهارچوب قابل رویت است با بسته شدن در عمل می‌کند، به طوری که هنگام بسته شدن در طبقه توسط پلاتین موجود بر روی درب، مگنت پل می‌شود و مدار برق فرمان آسانسور را متصل می‌کند. میکروسوئیچ دیگر با ضامن قفل کار می‌کند.
با رسیدن کابین به تراز طبقه و توقف آن کمان در (وسیله‌ای که روی کابین نصب است)، توسط تابلوی فرمان آسانسور فاقد برق می‌شود و در این زمان توسط جک روغنی خود که تحت فشار است عمل می‌کند و باز می‌شود. در حین باز شدن ضربه‌ای به اهرم قفل وارد نموده و باعث آزاد شدن ضامن و زبانه قفل می‌گردد و در نتیجه در آسانسور باز می‌شود. همزمان با آن میکروسوئیچ ضامن که جزء سری استپ‌ها می‌باشد، عمل نموده و جریان برق فرمان آسانسور را از مدار خارج می‌کند. زمانی که در طبقه باز است با توجه به این که دو میکروسوئیچ قفل از مدار خارج می‌شوند، آسانسور امکان حرکت کردن را نخواهد داشت.

شرایط تست قف درب طبقات آسانسور

برای تست قفل ابتدا باید میکروسوئیچ آن به طور دستی پل شود (متصل شود). سپس با دست به ضامن به سمت داخل ضربه وارد می‌شود که با این عمل میکروسوئیچ ضامن وصل می‌شود و آسانسور که قبلاً توسط شستی طبقه احضار شده بود، شروع به حرکت می‌نماید. پس از این مرحله با دست به زبانه قفل ضربه وارد می‌شود و با توجه به این که با حرکت زبانه به بیرون، ضامن قفل نیز عمل می‌کند، میکروسوئیچ مربوطه قطع و آسانسور در این مرحله متوقف می‌شود که این موضوع نشانگر صحت کارکرد قفل در طبقه است.
این مراحل در تست تمامی قفل‌های طبقات تکرار می‌گردد تا از صحت عملکرد آن اطمینان حاصل نمود.

تست ترمز ایمنی (پاراشوت)

پاراشوت سیستمی است که با افزایش سرعت بیش از حد کابین آسانسور (1.15 برابر سرعت نرمال) فعال می‌شود. وظیفه این قطعه، جلوگیری از افزایش سرعت و احتمال سقوط کابین است.
سیستم پاراشوت دارای دو فلکه می‌باشد (گاورنر در موتورخانه و فلکه هرزگرد در ته چاه) که سیم‌بکسل از این فلکه‌ها عبور کرده و به اهرم پاراشوت متصل می‌شود. اگر به هر دلیلی سرعت کابین زیاد شود سرعت گاورنر نیز زیاد می‌شود که در این صورت اهرم گاورنر عمل نموده و ضمن قطع مدار برقی، گاورنر ترمز می‌کند. با ترمز کردن گاورنر، ترمز پاراشوت توسط سیم‌بکسل مربوطه فعال می‌شوند. در این هنگام لقمه‌های آن تحریک می‌شوند، به ریل می‌چسبند و پس از چند لحظه کابین ترمز می‌کند و از حرکت باز می‌ایستد. در حین حرکت اهرم پاراشوت میکروسوئیچ مربوطه نیز که جزء سری استپ‌های داخل چاه می‌باشد، دستور قطع مدار برقی را صادر می‌کند.
گاورنر دارای یک شیار تست می‌باشد که سرعت این شیار با توجه به کوچک تر بودن قطر آن نسبت به قطر اصلی، سرعت را 15% بیشتر خواهد نمود. به هنگام تست سیستم پاراشوت، سیم‌بکسل روی شیار تست قرار می‌گیرد سپس فرمان حرکت به سمت پایین صادر می‌شود. سرعت سیم‌بکسل در این حالت نسبت به کابین به طور مجازی 15% افزایش پیدا کرده و در این موقع اهرم پاراشوت عمل نموده و کابین متوقف خواهد شد.

شرایط کابین برای انجام تست پاراشوت

باید توجه داشت که در هنگام تست سیستم پاراشوت، برای آسانسورهای با سرعت حداکثر 1 متر بر ثانیه که پاراشوت از نوع لحظه‌ای دارند، باید کابین خالی باشد، ولی در آسانسورها از نوع تدریجی (آسانسورهای با سرعت بیشتر از 1 متر بر ثانیه) کابین باید با ظرفیت نصف بار نامی تست شود.

مرحله نهایی تست پاراشوت

بعد از پایان تست پاراشوت و متوقف شدن کابین، جهت اطمینان از صحت عملکرد تست، به موتور گیربکس دستور حرکت به پایین را می‌دهد. در صورتی که فلکه موتور گیربکس درجا حرکت نماید و سیم‌بکسل‌های کابین حرکت نکنند، تست با موفقیت همراه است. سپس کابین را به سمت بالا حرکت می‌دهند تا لقمه‌های پاراشوت از روی ریل‌های کابین آزاد شوند. پس از آن، وارد چاه آسانسور می‌شود و محل درگیری لقمه‌ها بررسی می‌گردد. باید چهار لقمه پاراشوت دو طرف کابین کاملاً با چهار طرف ریل‌ها درگیر شوند و اثرات آن روی ریل قابل مشاهده باشد. در غیر این صورت باید محل نصب پاراشوت یا کابین نسبت به ریل‌ها اصلاح گردد.

تست شالتر بالا و پایین

کابین حداکثر باید 12 سانتی‌متر از تراز (Level) اولین طبقه و آخرین طبقه وقتی سنسور ایست به میکروسوئیچ شالتر برخورد کرده متوقف گردد که در حالت شالتر پایین کابین بعد از 12 سانتی‌متر گذشتن از تراز روی سکوها (بافر) می‌نشیند.

تست عملکرد صحیح فن موتور

نصب برای تست عملکرد صحیح فن موتور باید با فعال کردن شاسی‌های متعدد آسانسور را به حرکت در بیاورد. معمولا با گذشت 10 دقیقه موتور آسانسور گرم می‌شود و فن موتور شروع به حرکت می‌کند. وظیفه این فن، خنک کردن موتور است. در غیر این صورت نصاب باید فن موتور را تعویض یا تعمیر کند.

تست بالانس بودن کابین و وزنه تعادل

جهت کنترل بالانس بودن کابین با وزنه تعادل تعداد نفراتی را که وزن آنها معادل نصف ظرفیت آسانسور باشد، سوار کابین کرده و با هم تراز نمودن کابین با وزنه تعادل داخل چاه آسانسور، بالانس بودن سیستم تعلیق در موتور خانه کنترل می‌شود.