مقدمه ای بر روغندان آسانسور و نقش ان در روانکاری اتومات ریلها

یلدانجفی نیا-بهار آزادی ، کابین نیوز – بلند­مرتبه­ سازی و طراحی ساختمان­ها نیاز به آسانسور­های پرسرعت و در عین حال آرام و راحت و مطمئن، که تعداد مسافران بیشتری را جابه­جا نمایند، را به طور فزاینده­ای افزایش داده است. امروزه عملکرد قابل اطمینان آسانسور­ها یک نیاز ضروری و الزامی در ساختمان­هاست، زیرا نقص فنی و خرابی آسانسور، تردد و رفت و آمد در ساختمان را دچار اختلال نموده و سبب سلب آسایش و راحتی ساکنین ساختمان می­شود. همچنین هزینه رفع این خرابی­ها باعث افزایش هزینه ­های ساختمان و در نتیجه تحمیل هزینه­های اضافی به ساکنین آن می­شود.

یکی از مشکلات شایعی که منجر به نقص فنی یا خرابی آسانسور می­شود، لرزش آن است. این لرزش­ها علاوه­ بر اینکه در کیفیت حرکت آسانسور تأثیرگذار است و سبب نگرانی و ترس مسافران می­شود، باعث فرسودگی برخی قطعات آسانسور و بروز خرابی و افزایش هزینه­ های نگه­داری آسانسور می­شوند. در بیشتر موارد لرزش آسانسور به دلیل عدم روانکاری ریل­های راهنما یا روانکاری غیراصولی آن­ها و یا استفاده از روان­کننده نامناسب ایجاد می­شود.

روغندان آسانسور یکی از قطعات کلیدی و مهم آسانسور است. شاید عجیب باشد؛ اما همین قطعه به ظاهر کوچک نقشی بسیار اساسی به ویژه در آسانسورهای کششی دارد. کفشک‌های کابین آسانسور که در تماس با ریل‌های آسانسور می‌باشند، به مرور زمان دچار استهلاک و خوردگی می‌شوند. توصیه می‌شود جهت کاهش خوردگی و فرسایش این قطعه آسانسور و همچنین بهبود عملکرد آن، روانکاری آسانسور خود را به صورت منظم انجام دهید. معمولا در آسانسورهایی که روانکاری منظم و اصولی انجام می‌شود شما کمتر شاهد خرابی آسانسور هستید. در واقع می‌توان گفت روانکاری یکی از اقدامات کلیدی تعمیر و نگهداری آسانسور است. روغن دان بر روی کابین آسانسور قرار می‌گیرد. برای آشنایی بیشتر با این قطعه و نحوه روغنکاری آن تا پایان این مقاله ما را همراهی کنید.

اهمیت وجود روغندان در آسانسور

بر طبق بررسی به عمل آمده بر روی 500 دستگاه آسانسور در یک دوره 2 ساله، نتایج نشان داد پس از نصب روغندان مناسب و با کیفیت بر روی این آسانسور­ها، خرابی­های آن­ها به نسبت گذشته با 15% کاهش روبه­رو بود و همچنین در مصرف روغن که بخشی از آن در اثر شکستگی و واژگون شدن روغندان تلف می­شد، صرفه­جویی شد. به علاوه هزینه­های سرویس و نگه­داری نیز کاهش یافت. نکته مهم اینکه با کاهش لرزش آسانسور و کاهش خرابی­های ناشی از روغن­کاری صحیح و مناسب، رضایت مسافران و استفاده­کنندگان از آسانسور به طور چشمگیری افزایش پیدا کرده است.

کاربرد روغندان و محل نصب آن

مطابق با دستور­العمل­های استاندارد، در صورت استفاده از کفشک لغزشی بر روی یوک کابین و قاب وزنه، ریل­ها باید به صورت خودکار روغن­کاری شوند. پس روغن­کاری ریل در صورت نصب کفشک غلتکی مجاز نمی­باشد. در واقع روانکاری سبب کاهش اصطکاک لنت کفشک با تیغه ریل شده و لرزش­های ناشی از تماس این دو سطح را کاهش می­دهد و سبب حرکت نرم­تر کابین می­شود. بنابراین روغندان باید در بالاترین قسمت یوک کابین یا قاب وزنه تعبیه و نصب شود تا تمام طول مسیر حرکت آسانسور را روانکاری نماید.

روغندان­های معمولی معمولاً از سه قسمت اصلی تشکیل شده­اند: پایه، مخزن، فتیله یا نمد روغن­رسان.

در واقع فتیله یا نمد روغندان، علاوه­بر آغشته کردن تیغه ریل به روانساز یا روغن، باعث تمیز کردن سطح تیغه ریل نیز می­شوند. بنابراین بازدید و تعویض دوره­ای فتیله روغندان به دلیل جمع شدن ناخالصی­ها و گرد و غبار بر روی آن لازم و ضروری است. زیرا این ناخالصی­ها باعث جلوگیری از انتقال روغن و در نتیجه عدم کارایی روغندان می­شوند.

انواع روغندان

روغندان­های معمولی مرسوم در ایران، از لحاظ جنس مخزن به دو دسته پلاستیکی و فلزی تقسیم می­شوند. روغندان­های فلزی در گذشته مرسوم­تر بودند و متأسفانه تولید آن­ها بسیار کاهش یافته و به سختی در بازار یافت می­شوند.

دسته دیگر، روغندان­های پلاستیکی بوده که به لحاظ شکل ظاهری و کیفیت و جنس دارای تنوع هستند. نکته مهم در انتخاب روغندان­های پلاستیکی، جنس و کیفیت آن است. در صورت عدم دقت در انتخاب روغندان پلاستیکی، نه تنها تأثیر مثبتی بر عملکرد آسانسور نخواهد داشت، بلکه خود باعث نقص فنی و خرابی بیشتر می­شود.

از جمله مشکلات به وجود آمده در اثر استفاده از روغندان بی­ کیفیت می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در اثر شکستن پایه روغندان به دلیل عدم استقامت کافی، روغن بر روی سقف یا دیواره کابین روان می­شود و علاوه­بر کثیف و لغزنده شدن سقف و دیواره کابین و احتمال سر خوردن سرویس­کاران، خاصیت اشتعال­زایی روغن تهدیدی بزرگ برای مسافران و ساختمان خواهد بود. زیرا در اثر ایجاد یک جرقه در اثر اتصال الکتریکی یا بی­احتیاطی مسافران و استعمال دخانیات، روغن شعله­ور شده و باعث بروز حوادث ناگوار خواهد شد.
• در اثر عدم کیفیت فتیله یا نمد روغندان، عملیات روان­سازی درست انجام نمی­شود و در نتیجه این عدم روانکاری صحیح، به مرور زمان آسانسور با خرابی و نقص فنی مواجه خواهد شد.
• همچنین بسیار محتمل است که فتیله روغندان از محل خود خارج شده و تماس آن با ریل قطع شود و عملاً روان­کاری انجام نشود.

روان­ساز مناسب برای روانکاری ریل

در فرآیند روانکاری ریل، استفاده از روان­ساز با کیفیت، به اندازه خود روغندان مهم و تأثیرگذار است. چنان­چه گرانروی روغن بالا باشد، به خوبی از فتیله بالا نمی­رود و همچنین در زمستان در اثر سرما کارایی مناسب نخواهد داشت. همچنین اگر گرانروی روغن خیلی پایین باشد، بر روی ریل جریان پیدا کرده و سبب چکه کردن آلودگی و کثیفی چاهک و در نتیجه احتمال خطر آتش­سوزی و سر خوردن سرویس­کار در چاهک می­شود.

بنابراین روغن با کیفیت باید در سرما و گرما غلظت یکنواختی داشته باشد و نیز گرانروی آن بالا نباشد. استفاده از روغن هیدرولیک یا روغن با درجه گرانروی 10 برای روانکاری ریل مناسب است. همچنین توصیه می­شود به دلیل عدم روان شدن روغن در چاهک و بروز حوادث و خطرات ناشی از آن، از تجهیزات جمع­آوری روغن در انتهای ریل استفاده شود.

از پر کردن بیش از حد و لبریز شدن روغندان بپرهیزید.

تجهیزات نوین روغن­کاری ریل

تجهیزات نوین روغن­کاری ریل شامل روغندان­های اتومات امروزی می­شود. این روغندان­ها شامل یک کارتریج، مجموعه برس­های روغن­کاری و پایه نصب می­شوند. کارتریج در واقع جایگزین مخزن روغندان­های معمولی شده است. البته تفاوت عمده آن با مخزن روغندان در این است که:

اولاً احتمال بیرون ریختن روغن از کارتریج بسیار نامحتمل و کمتر از مخزن روغندان­های معمولی است.

دوماً خروجی روغن از این کارتریج­ها قابل تنظیم بر حسب میلی­متر در بازه زمان است.

سوماً در صورت محدودیت­های نصب، کارتریج را می­توان با فاصله از ریل نصب توسط پایه­های آهنربایی بر روی یوک نصب و از طریق یک لوله رابط به برس­های روغندان متصل کرد.

استفاده از روغندان­های اتومات دارای مزایای زیر هستند:

• روانکاری مداوم و مطمئن ریل­های راهنما.
• تنظیم خودکار برس­های روغن­کاری (وجود سه جفت برس انعطاف­پذیر جهت روغن­کاری هر سه وجه تیغه ریل).
• جلوگیری از چکه کردن و پاشیدن روان­ساز.
• میزان توزیع قابل تنظیم روان­ساز (توزیع جزئی اما پیوسته). بسته به نوع آسانسور و سرعت آن، می­توان آن را بین 1 تا 12 ماه / 125 میلی­لیتر تنظیم کرد.
• افزایش فاصله بازدید­های دوره­ای از روغندان.

توصیه مهم: هرگز از گریس یا روغن سوخته برای روانکاری ریل استفاده نکنید، زیرا مجبور به شست­­شو و پاک­سازی ریل شده و زحمت زیادی برای این کار متحمل می­شوید. همچنین باعث آسیب به آسانسور خواهد شد.

ساختار روغندان آسانسور

وظیفه چرب کردن و روانکاری ریل راهنمای آسانسور به عهده نمدهای موجود روی روغندان آسانسور است. زیرا این نمدها بر روی ریل‌ها حرکت کرده و باعث حرکت روان آن‌ها و کاهش استهلاک می‌شوند. نوارهای نمدی دو سر دارند که یک سر آن داخل روغن و دیگری بر روی لبه روغندان آسانسور قرار دارد. زیرا لبه روغندان آسانسور با ریل راهنما در تماس است. با توجه به اینکه نمدها روغن را به خوبی به خود جذب می‌کنند، با حرکت کابین آسانسور ریل راهنما نیز به خوبی روغنکاری می‌شود. به همین علت کیفیت روغن دان آسانسور و همچنین تعمیر و نگهداری منظم آن امری ضروری است. البته سرویسکاران آسانسور باید پیش از سرویس روغندان آن را بررسی کرده و در صورت نیاز سرویس کنند.

روغندان آسانسور چگونه شارژ می‌شود؟

اولین قدم برای بهبود عملکرد روغندان آسانسور شارژ منظم آن است که باید در دوره‌های زمانی 20 الی 30 روزه و توسط سرویسکاران حرفه‌ای انجام شود. از لبریز کردن روغندان آسانسور بپرهیزید. نکته دیگری که باید سرویسکاران آسانسور به آن توجه کنند، پرهیز از شارژ روغندان با گریس یا روغن سوخته است. در غیر این صورت باید زمان و هزینه زیادی را برای شستشو و تمیز کاری ریل‌ها صرف کنید. توصیه می‌شود از روغن 10 برای روغنکاری این قطعه استفاده کنید.

روانکاری کفشک آسانسور چگونه است؟

نکته بسیار مهم درباره روغن کاری کفشک آسانسور نوع کفشک است. به صورت کلی کفشک آسانسور شامل دو نوع لغزشی و غلطکی است. کفشک غلتکی نیازی به روغنکاری ندارد به همین علت ممکن است ایمنی آسانسور کاهش یابد. روانکاری کفشک نوع لغزشی الزامی است، این روغنکاری باید بر اساس استاندارد آسانسور و توصیه‌های کارخانه انجام شود.

کیفیت روغن مورد استفاده در روغن دان

برای روغنکاری روغن دان باید از روغنی باکیفیت و مرغوب استفاده شود. یکی از معیارهای اصلی تشخیص میزان کیفیت روغن درون روغندان میزان گرانروی آن است. زیرا غلظت روغن با گرانروی نمایش داده می‌شود و با روش گرانروی محاسبه می‌شود. گرانروی و غلظت روغن رابطه مستقیمی دارند، گرانروی روغن مناسب راه اندازی آسانسور 10 است. علاوه بر این یک روغن باکیفیت باید در برابر سرما و گرما غلظت یکنواختی داشته باشد. در واقع کیفیت روغن نباید در برابر سرما و گرما دچار تغییر حالت شود.

روغنکاری سیم بکسل و ریل راهنمای آسانسور

اگر قصد دارید راندمان و طول عمر آسانسور خود را افزایش دهید، روغنکاری قطعات مکانیکی یکی از اقدامات ضروری است که باید حتما انجام دهید. از آنجایی که سیم بکسل و ریل راهنما نسبت به سایر قطعات ارتباط بیشتری با کابین آسانسور دارند و احتمال فرسایش و خرابی آن‌ها نیز بیشتر از سایر قطعات آسانسور است، روانکاری آن‌ها ضروری است.

• سیم بکسل آسانسور: به منظور پیشگیری از استهلاک و زنگ زدگی سیم بکسل باید آن را روغنکاری کنید. روغنکاری همچنین باعث کاهش ناشی از برخورد و تماس سیم بکسل‌ها با یکدیگر می‌شود. البته میزان روغن نباید بیش از حد شود، زیرا روغنکاری بیش از حد باعث کاهش سرخوردگی سیم بکسل و جذب آلودگی می‌شود. سیم بکسل آسانسور باید توانایی نگهداری روغن درون خود را داشته باشد. به همین منظور در این قطعه، هسته کنفی جهت حفظ و نگهداری از روغن قرار دارد.

• ریل راهنمای آسانسور: با توجه به اینکه ممکن است کابین آسانسور در اثر بارهای ناهمگون وارده بر کابین آسانسور دچار لرزش، منحرف شدن و پیچش شود باید ریل راهنما به خوبی روغنکاری شود. البته کار شما در این مرحله تمام نمی‌شود و باید پس از روغنکاری، سطح ریل را از هر گونه آلودگی، پرز و… پاک کنید. روغن دان مخصوص ریل راهنما درون جعبه قرار دارد و به صورت جفتی است. برای روغنکاری ریل آسانسور باید از روغن‌هایی با ویسکوزیته پایین(غلظت پایین) استفاده کنید. بر همین اساس استفاده از روغن واسکازین یا روغن 10 برای روغنکاری این قطعه توصیه می‌شود.

سخن پایانی

روان­کاری صحیح و مناسب و اصولی، نه تنها موجب حرکتی نرم و آرام و بی­صدا در آسانسور می­شود، بلکه استهلاک آسانسور و خرابی آن را کاهش می­دهد. در نتیجه هزینه ­های سرویس و نگه­داری آسانسور کاهش خواهد یافت. انتخاب نوع روغندان و روغن مناسب از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. امروزه تجهیزات نوین روغن­کاری، باعث افزایش کیفیت حرکت و طول عمر بیشتر قطعات آسانسور­ها شده است.

در این مطلب که مقدمه‌ای بر روغندان آسانسور بود، ساختار این قطعه را بررسی کردیم. همچنین نکات اولیه درباره انواع روغندان آسانسور، نحوه شارژ، محل نصب و قیمت این قطعه را بیان کردیم. تشخیص بهترین نوع روغندان آسانسور برای ساختمان شما، به عهده شما است. شما باید انواع روغن دان‌ها را بررسی کرده و بر اساس شرایط آسانسور خود بهترین نوع را انتخاب کنید.