امروزه با پیشرفت تکنولوژی، براساس نوع آسانسور و کاربری آن، از انواع موتورهای الکتریکی استفاده می‌شود. در این مقاله قصد داریم شما را با انواع موتورهای آسانسور بیشتر آشنا کنیم.
آشنایی بیشتر با انواع موتورهای الکتریکی مورد استفاده در صنعت آسانسور
یلدا نجف نیا، کابین نیوز – آسانسورها مانند هر دستگاه الکترومکانیکی دیگر، به انرژی الکتریکی نیاز دارند. در آسانسورهای کششی، انرژی الکتریکی توسط موتورهای الکتریکی آسانسور به انرژی مکانیکی تبدیل می‌شود و سبب جابه جایی عمودی کابین و انتقال مسافرین و بار بین طبقات می‌شود. در واقع موتورهای الکتریکی آسانسور، عامل اصلی جابه جایی کابین بوده و به عبارتی می‌توان گفت قلب آسانسور محسوب می‌شود. امروزه با پیشرفت تکنولوژی، براساس نوع آسانسور و کاربری آن، از انواع موتورهای الکتریکی استفاده می‌شود. در این مقاله قصد داریم شما را با انواع موتورهای آسانسور بیشتر آشنا کنیم.
انواع موتورهای الکتریکی مورد استفاده در آسانسور
اصلی‌ترین قطعه یک آسانسور، موتور آن است که وظیفه بالا بردن و پایین آوردن کابین را برعهده دارد. موتورهای الکتریکی در آسانسورهای کششی به سه دسته موتورهای جریان مستقیم(DC)، موتورهای آسنکرون یا القایی(گیربکس دار) و موتورهای سنکرون مغناطیس دائم(گیرلس) تقسیم می‌شوند. با توجه به کاربرد فراوان موتورهای گیربکسی آسنکرون و موتورهای گیرلس آسانسور، بیشتر به توضیح این دو مدل موتور می‌پردازیم.
موتورهای جریان مستقیم
موتورهای جریان مستقیم(DC)، همانطور که از نامشان پیداست، برای به کار افتادن، از جریان مستقیم برق استفاده می‌کنند. این نوع موتورها بیشتر در گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفتند و امروزه به دلیل رواج موتورهای جریان متناوب(AC) که کاربری راحت‌تری دارند، موتورهای جریان مستقیم کاربردی در صنعت آسانسور ندارند.
“نحوه عملکرد موتور جریان مستقیم”
موتورهای آسنکرون یا القایی(گیربکس دار)
موتورهای آسنکرون، به دلیل سرعت دورانی بالای موتور و گشتاور راه اندازی پایین آنها، نیازمند این هستند که توسط یک گیربکس کاهنده سرعت، از سرعت آنها کاسته شده تا بتوانند به سیم بکسل آسانسور متصل شده و کابین را جابه جا کنند. به همین دلیل به این موتورها، موتورهای گیربکس دار نیز می‌گویند.
موتور گیربکس دار دارای چهار بخش موتور الکتریکی، گیربکس، فلکه گیربکس و ترمز الکتریکی است. همچنین این نوع موتورها، به دو دسته دو سرعته و تک سرعته تقسیم می‌شود موتورهای دو سرعته دارای دو سیم پیچ، یکی برای دور کند و یکی برای دور تند هستند؛ اما موتورهای تک سرعته دارای یک سیم پیچ دور تند است. تفاوت این دو نوع، در نحوه راه اندازی و استارت، و توقف و ترمز آنها است.
بیشتر بخوانید:
- تابلو فرمان آسانسور چیست؟ + نحوه عملکرد مغز آسانسورها
- انواع جک آسانسور هیدرولیک، چگونگی عملکرد و نحوه اتصال آن
معایب موتورهای گیربکسی آسنکرون
- از آنجا که گیربگس یک قطعه مکانیکی می‌باشد، مانند سایر تجهیزات مکانیکی به دلیل وجود اصطکاک، دارای تلفات بوده و بخشی از انرژی خروجی موتور در گیربکس تلف می‌شود. لذا مصرف انرژی و تلفات انرژی در موتورهای گیربگسی بالا است.
- سیستم محرکه به دلیل وجود گیربکس، ابعاد بزرگ‌تر و وزن بیشتری دارد و فضای بیشتری را در موتورخانه اشغال می‌کند.
- به دلیل اینکه گیربکس یک قطعه مکانیکی است، لذا استهلاک آن بالاست و نیاز به تعمیر و نگهداری بیشتری دارد و احتمال خرابی و نقص فنی آن بالاتر از موتورهای بدون گیربکس است.
- با توجه به ابعاد و وزن بالای موتور گیربکس‌ها، حمل و نقل و جابه جایی این نوع موتورها دشوار و هزینه برتر از موتورهای بدون گیربکس است.
موتورهای سنکرون مغناطیس دائم(گیرلس)
موتورهای سنکرون مغناطیس دائم، به دلیل اینکه سرعت دوران محورشان پایین‌تر بوده و گشتاور راه اندازی بالایی دارند، دیگر نیازی به گیربکس نداشته و می‌توان سیم بکسل‌های کابین و وزنه را به طور مستقیم به این موتورها وصل کرد تا عمل جابه جایی کابین انجام شود. به همین دلیل به این نوع موتورها، موتور گیرلس نیز می‌گویند.
مزایای موتورهای سنکرون مغناطیس دائم گیرلس نسبت به موتورهای گیربکسی آسنکرون
با در نظر گرفتن جنبه‌های مختلف، مهم‌ترین مزایای موتورهای گیرلس نسبت به موتورهای گیربکس دار عبارتند از:
- کاهش تلفات و افزایش راندمان در موتور گیرلس(به دلیل حذف گیربکس)
- کاهش ابعاد و وزن
- ارجحیت استفاده از موتور گیرلس به جای موتور گیربکس دار در آسانسورهای MRL
- کاهش صدا و لرزش به دلیل حذف گیربکس، فلایویل، هندویل، حذف کوپلینگ و کاهش تعداد اجزاء دوار و همچنین دور کم و کاهش تأثیر بالانس قطعات دوار و صدای بلبرینگ‌ها
- استهلاک کم و عدم نیاز به سرویس و نگهداری پر هزینه
- کاهش خسارت‌های زیست محیطی به دلیل عدم استفاده از روغن
- امکان استفاده در سرعت‌های بالا(در سرعت‌های بیش از 3متر در ثانیه، معمولاً فقط موتور گیرلس استفاده می‌شود).
“موتور سنکرون مغناطیس دائم سرعت بالا”
تقسیم بندی موتورهای گیرلس از لحاظ میدان مغناطیسی
موتورهای گیرلس از لحاظ میدان مغناطیسی به دو دسته میدان شعاعی و میدان محوری تقسیم می‌شوند که میدان شعاعی خود دارای دو نوع بشکه‌ای یا درامی(روتور داخلی) و دیسکی یا تخت(روتور خارجی) است که در ادامه به توضیح آنها می‌پردازیم.
موتورهای گیرلس بشکه‌ای یا درامی(روتور داخلی)
در موتورهای گیرلس با روتور داخلی، استاتور در پیرامون روتور و در بیرون از آن قرار گرفته است. این نوع موتورها به دلیل پایین بودن هزینه، متداول‌ترین نوع موتورهای گیرلس مورد استفاده در صنعت آسانسور هستند. مهم‌ترین ویژگی‌های موتورهای گیرلس بشکه‌ای عبارتند از:
- قابلیت نصب در موتورخانه و چاه آسانسور
- ابعاد کوچک و وزن کم
- ایده آل برای اورهد کم و فضای کوچک
- قیمت مناسب نسبت به دیگر مدل‌ها
- استفاده از فلکه‌های کششی و سیم بکسل با قطر کم
موتورهای گیرلس دیسکی یا تخت(روتور خارجی)
در موتورهای گیرلس با روتور خارجی، روتور در بیرون و استاتور در مرکز آن قرار گرفته است. این نوع موتورها به دلیل پخش فضای لازم در عرض، ضخامت کمتری داشته و فضای کمتری را اشغال می‌کنند. همچنین به دلیل امکان افزایش تعداد قطب‌های موتور و بزرگ‌تر شدن قطر فلکه کشش، حرکت نرم‌تری را ارائه خواهند داد. مهم‌ترین ویژگی‌های این نوع موتورها به شرح زیر هستند.
- قابلیت نصب در موتورخانه و چاه آسانسور
- ایده آل جهت نصب کنار چاه(روی دیواره چاه یا آهن کشی یا اتصال به ریل‌ها در بالا یا وسط یا پایین چاه)
- بدنه و شفت و بلبرینگ‌های مستحکم و لذا استاتیک لود بالا و مقاومت زیاد در مقابل ضربات هنگام حمل و نقل و یا پاراشوت
- قابلیت کنترل بهتر توسط تابلو و اینورتر نسبت به نوع بشکه‌ای
- قطر فلکه کششی و قطر سیم بکسل‌ها معمولاً بزرگ‌تر از نوع بشکه‌ای هستند
- بی نیاز به فن خنک کننده
- قابلیت استفاده راحت‌تر از سیستم‌های ترمز معمولی و هندویل
- حرکت نرم‌تر
موتور گیرلس میدان محوری
موتور میدان محوری نوعی از ساختارهای موتور الکتریکی است که در آن فاصله هوایی بین روتور و استاتور، و بنابراین جهت میدان مغناطیسی بین این دو، به موازات محور چرخش قرار می‌گیرد.
کلام آخر
پیشرفت علم و تکنولوژی در صنعت برق و مکانیک، پیشرفت‌های چشمگیری را در صنعت آسانسور نیز به همراه داشته است. از همین رو موتورهای متفاوتی جهت استفاده در آسانسورها، طراحی و ساخته شده‌اند که مهم‌ترین آنها موتورهای گیربکس دار و گیرلس هستند که در این مقاله به طور مفصل درباره آنها توضیح داده شد و با آنها آشنا شدید. باید به این نکته توجه کرد که با توجه به نوع ساختمان و کاربری آن، از موتوری مناسب برای آن سازه استفاده شود تا هزینه‌های اضافی حذف شده و بهترین عملکرد را داشته باشد. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود تا برای انتخاب و تهیه موتور مناسب، با افراد خبره در حوزه آسانسور مشورت صورت گیرد.
مطالب مرتبط
مطالب اخیر
