حفاظت از فضای خالی واقع در زیر کابین و وزنه تعادل(الزامات چاهک معلق) مطابق با استاندارد

یونس نجف نیا، کابین نیوز – معمولاً موقعیت قرارگیری چاه آسانسور در ساختمان‌­های کوتاه و میان مرتبه به­ گونه­‌ای است که آسانسور به تمامی طبقات سرویس دهی نماید. در این حالت چاهک آسانسور(Pit) در پایین­‌ترین سطح ساختمان قرار خواهد گرفت. اما در برخی ساختمان‌­ها، ممکن است آسانسور تمامی طبقات ساختمان را پوشش ندهد و از پایین‌­ترین طبقه شروع نشود و بسته به نوع و طراحی ساختمان، صرفاً به طبقات مشخصی در بالای پایین­‌ترین توقف خدمات دهد. در چنین شرایطی، کف چاهک آسانسور بر روی سایر بخش­‌های ساختمان قرار می­‌گیرد و فضای زیر چاهک در دسترس اشخاص خواهد بود. اصطلاحاً به این نوع طراحی، آسانسور “چاهک معلق” یا “چاه معلق” اطلاق می­‌شود. در این مطلب قصد داریم درمورد الزامات چاهک معلق به بحث بپردازیم.

فرض نمایید طناب‌­های فولادی آسانسور که به کابین و وزنه تعادل آسانسور متصل هستند و از روی فلکه کششی موتور عبور می­‌کنند، دچار گسیختگی شوند. در این شرایط کابین و وزنه تعادل رها می­‌شوند و ترمز الکترومکانیکی موتور دیگر نقشی در نگهداری کابین و وزنه تعادل نخواهد داشت.

• مطابق بند 0-1-2-2 از استاندارد ملی ایران به شماره 1-6303 تجدیدنظر اول، اشخاصی که ایمنی آن‌­ها باید تأمین شود عبارتند از:

الف- استفاده کنندگان

ب- بازرسان و کارکنان تعمیر و نگهداری

پ- اشخاص خارج از چاه آسانسور، موتورخانه و اتاق فلکه(در صورت وجود)

• مطابق بند 0-1-2-3 از استاندارد ملی ایران به شماره 1-6303 تجدیدنظر اول، اجزائی که ایمنی آن­‌ها باید تأمین شود عبارتند از:

الف- بارهای داخل کابین(مسافرین و کالاها)

ب- تجهیزات آسانسور

پ- ساختمان محل نصب آسانسور

به منظور تأمین ایمنی مسافرین و بارهای داخل کابین، کابین باید همیشه مجهز به ترمز ایمنی(پاراشوت) باشد. لذا در صورت گسیختگی سیم­ بکسل­‌های آسانسور، کابین رها شده توسط ترمز ایمنی آن متوقف خواهد شد. اما سقوط وزنه تعادل و برخورد آن به کف چاهک، حوادث ناگوار و خسارت‌­های جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت.

بیشتر بخوانید:

• الزامات ترمز ایمنی وزنه تعادلی-کششی بر اساس استاندارد ملی1-6303
• مقاومت ترمز آسانسور؛ قطعه‌ای کاربردی در درایو جهت تنظیم سرعت

الزامات استانداردی چاهک معلق آسانسور

در استاندارد ملی ایران به شماره 1-6303 تجدیدنظر اول، الزاماتی برای آسانسورهای با چاهک معلق پیش ­بینی شده است.

• مطابق بند 5-5 چنانچه فضای زیر چاهک آسانسور در دسترس اشخاص قرار داشته باشد، کف چاهک باید تحمل حداقل نیروی 5000 نیوتن بر متر مربع را داشته باشد و همچنین:

الف- ستونی صلب و محکم در زیر ضربه‌­گیر وزنه تعادل، به زمین وصل شود، یا

ب- وزنه تعادل به ترمز ایمنی مجهز باشد.

همانطور که در بند فوق مشاهده می‌­شود، شرط لازم آن، تأمین مقاومت 5000 نیوتن بر متر مربع برای کف چاهک معلق و شرط کافی آن، تأمین یکی از موارد الف یا ب است. با تأمین الزامات فوق، اگر برای وزنه تعادل پاراشوت تعبیه شود، وزنه تعادل نیز مانند کابین در صورت رها شدن، توسط پاراشوت متوقف خواهد شد و اگر به­‌جای پاراشوت، ستونی صلب و محکم زیر وزنه تعادل نصب و به زمین متصل شود، در صورت برخورد قاب وزنه­‌ی رها شده به آن، نیروی ناشی از این برخورد به زمین منتقل خواهد شد و از وارد آمدن آسیب به ساختمان و کف چاهک جلوگیری می­‌شود.

نکات استاندارد چاهک معلق آسانسور

نکته 1: همواره توصیه استاندارد بر این است که چاه‌­های آسانسور ترجیحاً نباید در بالای مکان­‌های در دسترس افراد قرار داشته باشند.

نکته 2: در خصوص چگونگی احراز مقاومت چاهک و لزوم ارائه تأییدیه برای آن، ابهاماتی به وجود دارد که در بخش “پرسش‌­های متداول سامانه مدیریت بازرسی آسانسور” به این ابهامات پاسخ داده شده است.

مطابق پاسخ­‌های ارائه شده فوق، با توجه به این­که در ذیل گواهینامه‌­های بازرسی صادره از سوی شرکت­‌های بازرسی، ذکر می­‌شود که “این گواهینامه شامل تأییدیه سازه آسانسور(موتورخانه، دیواره­‌های چاه، چاهک، سقف چاه و غیره) نیست” و همچنین با توجه به جانمایی آسانسور در نقشه­‌های تأیید شده توسط مهندسین ناظر، احراز این مقاومت و ارائه تأییدیه برای آن موضوعیت ندارد.

نکته 3: در صورت تعبیه و نصب ستون صلب زیر ضربه‌­گیر وزنه تعادل، ممکن است اجراء یک ستون یکپارچه میسر نباشد. در این صورت لازم است تا اجزاء ستون صلب زیر ضربه­‌گیر وزنه تعادل، به یکدیگر متصل شوند و تا زمین امتداد یابد.