قدمت و تاریخچه صنعت آسانسور در ایران، از ابتدا تاکنون | قسمت اول

بهار آزادی، کابین نیوز – اگر نگاهی به تاریخچه صنعت آسانسور در ایران بیندازید، می‌بینید که نصب اولین آسانسور در ایران در پالایشگاه نفت آبادان و توسط انگلیسی‌ها انجام شد. نصب این آسانسور، مربوط به زمان احمدشاه قاجار است. مدرکی از وجود این آسانسور موجود نیست؛ اما ممکن است با جستجو در فیلم‌های مستند پالایشگاه نفت یا آرشیو کتابخانه ملی بتوان اثری از آن یافت. در این مقاله، نگاهی به تاریخچه آسانسور در ایران، ورود اولین آسانسور به ایران و ظهور و پیدایش آسانسور در ایران داریم.

تاریخچه صنعت آسانسور در ایران

اولین آسانسورها در ایران، متعلق به زمان پهلوی اول است. این آسانسورها در ساختمان‌های افسران موزه ایران باستان و ساختمان‌های ستاد نیروهای مسلح واقع در خیابان سرهنگ سخائی نصب شدند. این آسانسورها، تولید و ساخت شرکتی سوئدی به نام ASEA بود.

با ورود آسانسورهای اولیه به ایران، توجه بسیاری از تولیدکنندگان ایرانی به این تکنولوژی جلب شد. به طوری که بسیاری از قطعات آسانسور مانند کابین، درب لولایی و… توجه آهنگران ایرانی را برانگیخت.

ورود آسانسور شیندلر به ایران

با گسترش صنعت ساختمان در سال‌های بعد و در زمان پهلوی دوم، صنعت آسانسور در ایران نیز توسعه یافت. در همین راستا، شرکت‌ ابوالحسن دیبا و شرکا در سال 1336، اولین آسانسور شیندلر را وارد ایران کرد. اولین آسانسور شیندلر در پارک هتل نصب شد.

نقش ارمنی‌ها در صنعت آسانسور ایران

با بررسی تاریخچه صنعت آسانسور در ایران، می‌بینیم که ورود اولین آسانسورها به ایران باعث شد صنعتگران ارمنی جسارت زیادی برای ورود به این صنعت پیدا کنند. داستان ورود ارامنه به ایران بسیار مفصل و طولانی است؛ اما اگر بخواهیم به صورت مختصر به آن اشاره کنیم، ورود ارامنه به ایران به دوران شاه عباس صفوی برمی‌گردد.

در زمان سلطنت شاه اسماعیل صفوی در ایران، بی بهره بودن سپاه ایران از تجهیزات جنگی مدرن موجب شد تا در برابر ترکان عثمانی با توپ‌های جنگی مجهز شکست بخورد. از همین رو، شاه اسماعیل صفوی تصمیم گرفت برای تولید تجهیزات جنگی سپاه ایران، صنعتگرانی ماهر را به کار گیرد. شاه اسماعیل به علت توانایی بالای ارامنه در صنعت و اذیت شدن ارامنه توسط عثمانی‌ها، ارامنه را در صنعت آسانسور به کار گرفت و از آن‌ها حمایت کرد. پس از آن ارامنه وارد ایران شدند و نقش ویژه‌ای در تولید و پیشرفت صنعت آسانسور ایران داشتند.

پس از ورود اولین آسانسورها به ایران، ارامنه آستین‌ها را بالا زدند و اولین کارگاه‌های ساخت درب و کابین آسانسور را برپا کردند. شروع تولید در صنعت آسانسور نیز مربوط به همین دوران است. اولین کارگاه درب و کابین آسانسور در ایران، توسط اوکسن الکسانی بزرگ دایر شد. پس از آن، مرحوم گالستان عیوضیان و برخی از شرکت‌های کوچک آسانسوری، با استفاده از لوازم موجود در ایران توانستند آسانسور ایرانی بسازند. همین موضوع، زمینه ساخت آسانسورهایی با گیربکس صنعتی و دست ساز را فراهم نمود.

ساخت اولین کارخانه آسانسورسازی در ایران

پس از اعلام انقلاب سفید توسط پهلوی دومف سازمان برنامه و بودجه چند برنامه توسعه برای ایران تعریف کرد. بخشی از این برنامه‌ها، ساخت شهرک‌های اقماری در تهران و اطراف شهرهای بزرگ و در نتیجه گسترش ساختمان سازی بود. در این ساختمان‌ها نیاز حضور آسانسور افزایش یافت. در نتیجه نیاز به برنامه ریزی برای ایجاد کارخانه آسانسورسازی نیز دیده می‌شد.

در سال 1345، طرح ایجاد این کارخانه در سازمان برنامه و بودجه تصویب شد. به دنبال آن، وزارت مسکن که مسئول ایجاد این شهرک‌ها بود مسئولیت ایجاد کارخانه‌ها را به عهده گرفت. البته این کارخانه با همکاری و سرمایه گذاری بانک ساختمان، بانک کار و بانک صنعت تاسیس شد. در آن زمان، موثرترین شرکت وارد کننده آسانسور در ایران شرکت ابوالحسن دیبا و شرکا بود.

مطالب مرتبط:

بررسی تاریخچه آسانسور در ایران و جهان

تاریخچه شرکت ایران شیندلر

شیندلر یکی از برترین و معروف‌ترین شرکت‌های آسانسوری در جهان بود. ابوالحسن دیبا توانسته بود نمایندگی محصولات این شرکت در ایران را به عهده بگیرد. طی مذاکره میان وزارت مسکن و دیبا، قرار بر این شد که دیبا اجازه تولید آسانسور در چهار سایز مختلف را به وزارت مسکن واگذار کند. در عوض 10 درصد سهام کل شرکت “ایران شیندلر” به شرکت دیبا واگذار شد. بدین ترتیب، اولین کارخانه آسانسورسازی در ایران در سال 1350 افتتاح شد.

این آسانسورها بسیار ساده بودند؛ اما کیفیت بالایی داشتند. ساخت آن‌ها نیز در ایران بود. اولین مدیر عامل ایران شیندلر، آقای مهندس یزدان پناه و اولین مدیر کارخانه تولید، آقای مهندس فدایی بودند. ادامه دارد…