سرعت‌ های استاندارد آسانسور بر چه مبنایی تعیین شده‌اند؟

بررسی مبنای تعیین سرعت های استاندارد آسانسور | دلایل استفاده از اعداد ترجیجی در صنعت چیست؟ | محاسبه سرعت کابین در آسانسورهای کششی

۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۲

یونس نجف‌نیا، کارشناس مهندسی برق قدرت و کارشناس استاندارد – یکی از پارامترهای مهم و تأثیرگذار در طراحی آسانسورها «سرعت» آن‌هاست. امروزه با پیشرفت تکنولوژی و مرتفع‌ترشدن ساختمان‌ها و نیز افزایش ترافیک تردد در میان طبقات به‌دلیل افزایش جمعیت، شاهد افزایش سرعت آسانسورها در ساختمان‌ها هستیم. معمولاً آسانسورها در سرعت‌های 5 متر بر ثانیه، 4 متر بر ثانیه، 3/2 متر بر ثانیه، 2/5 متر بر ثانیه، 2 متر بر ثانیه، 1/6 متر بر ثانیه، یک متر بر ثانیه و… تولید و عرضه می‌شوند. اما آیا تا کنون فکر کرده‌اید که سرعت های استاندارد آسانسور بر چه مبنایی انتخاب شده‌اند؟ آیا رابطه‌ای میان این اعداد است؟

مبنای تعیین سرعت های استاندارد آسانسور چیست؟

جالب است بدانید مقادیر عددی سرعت های استاندارد آسانسور از قانونی قدیمی تبعیت می‌کنند که در سال 1877 میلادی از سوی یک افسر ارتش فرانسه تبیین و پیشنهاد شده است. سرهنگ چارلز رنارد (Charles Renard) به‌عنوان افسر بالون‌های جنگی ارتش فرانسه، با 425 سایز مختلف طناب مواجه بود که این تنوع، تأمین و به‌کارگیری طناب‌ها را بسیار سخت و پیچیده می‌کرد. وی به‌دنبال ساده‌سازی و هماهنگ‌سازی این اندازه‌ها به رابطه‌ای سری‌وار دست یافت که بر اساس آن توانست طناب‌ها را از 425 سایز به 17 سایز کاهش دهد.

«سری‌های رنارد» سیستمی از «اعداد ترجیحی» است که بازه‌ای از یک تا 10 را به 5، 10، 20 یا 40 قسمت تقسیم می‌کند. «سری رنارد» چون راه‌حلی استاندارد برای انتخاب اعدادی با رابطه هندسی ارائه می‌داد، به‌نام «اعداد ترجیحی» مشهور و شناخته‌شده است که در صنعت برای تولید تجهیزات، ابزار و ماشین‌آلات مختلف مبنا قرار می‌گیرد. اعداد ترجیحی اعدادی هستند که ترجیحاً برای انتخاب و به‌ویژه طبقه‌بندی هر نوع کمیتی به‌کار می‌روند. از جمله کاربردهای آن‌ها در زمینه‌های غیراستاندارد، برای محدود کردن اعداد و به‌ویژه برای به‌حداقل‌رساندن تعداد لازم آن‌ها و ایجاد شرایط از پیش‌ تعیین‌ شده جهت استفاده مناسب از کمیت‌های مشابه در موارد مختلف است.

این اعداد مقادیر سرراست‌شده تصاعد هندسی شامل توان‌های انتگرالی 10 با نسبتی مانند فاکتورهای زیر هستند.

این سری را با «R» (حرف اول نام ابداع‌کننده این سری: Renard) نمایش می‌دهند که عدد همراه «R» ریشه را مشخص خواهد کرد؛ مثلاً «R5» یعنی سری رنارد بر اساس ریشه پنجم. اعداد سری «R5» به‌صورت زیر است.

اگر به تقسیمات کوچک‌تری نیاز باشد، می‌توان از سری‌های «R10»، «R20» و «R40» نیز استفاده کرد.

همان‌طور که در جدول فوق مشاهده می‌کنید، سرعت‌های استاندارد آسانسور نیز تابعی از سری رنارد و اعداد ترجیحی است.

دلایل استفاده از اعداد ترجیجی در صنعت چیست؟

از اعداد ترجیحی در صنعت به‌دلایل زیر بهره برده می‌شود.

احتمال سازگاری بین اشیای طراحی‌شده در زمان‌های مختلف از سوی افراد مختلف افزایش می‌یابد؛

این سازگاری در تولید محصولی با اندازه‌های مختلف از طریق یک مقیاس لگاریتمی جهانی میسر و ایجاد می‌شود و بنابراین این اعداد کمک می‌کنند تعداد نمونه‌هایی که باید تولید یا در انبار نگهداری شوند، به‌حداقل برسد.

از این طریق هماهنگی جهانی میان تولیدات شرکت‌های مختلف در زمان‌های گوناگون فراهم می‌شود.

سیستم ابداعی رنارد ابتدا در سال 1949میلادی توسط استاندارد «ISO» در قالب استاندارد توصیه‌ای «ISO R3» به‌تصویب رسید و در نهایت اولین بار در سال 1953 یا 1954میلادی به استاندارد بین‌المللی «ISO 3» تبدیل شد و انتشار یافت. استانداردهای متریک «SI» و غیرمتریک «ANSI» نیز این ضوابط را تصویب کرده‌اند.

اگر در کاری نیاز شد اندازه‌ای را خودتان انتخاب کنید که استاندارد خاصی ندارد، مانند سوراخ‌کاری روی قطعات برای نصب روی پایه یا برش طول یک قطعه یا…، بهتر است عددی که انتخاب می‌کنید، از جداول و قوانین ترجیحی تبعیت کند. در بسیاری از صنایع از جمله صنعت برق و استاندارد «IEC» اعداد ترجیحی کاربرد فراوانی دارند؛ از جمله تعیین رنج فیوزها، ولتاژ خازن‌ها، ترتیب توالی توان الکتروموتورها، سایزبندی ابعاد الکتروموتورها، فاصله شافت تا کف پایه در الکتروموتورها، فاصله سوراخ پیچ پایه الکتروموتورها و مواردی از این دست. همچنین ابعاد استاندارد لوله‌های پلی‌اتیلن، طول پیچ‌ها و میخ‌ها و بسیاری از کالاهای دیگر نیز تابع اعداد ترجیحی هستند.

بیشتر بخوانید: