اولین آسانسور در جهان و روند تحول این صنعت

نعیمه گلی، کابین نیوز – صنعت آسانسور پیشینه ای بسیار قدیمی دارد. اگر ما آسانسور را به عنوان وسیله‌ای بشناسیم که توانایی جا به جایی افراد و بارها به سمت بالا و پایین دارد؛ آنگاه می‌توانیم بگوییم اولین آسانسور 336 سال قبل از میلاد مسیح در روم باستان ساخته شده است. پس از آن در دهه ی 1800 میلادی دو معمار انگلیسی توانستند اتاقکی را طراحی کنند که به وسیله ی قدرت بخار جا به جا می‌شود. اما این نوع از آسانسور ایمنی لازم را نداشت تا اینکه مردی به نام الیشا اوتیس بنیان گذار اولین شرکت ساخت آسانسور با یک طراحی اولین آسانسورهای کابلی و کششی که دارای ترمز ایمنی هستند پا به این عرصه نهاد. او برای اولین بار این سیستم را در سال ۱۸۵۴ در نمایشگاه جهانی نیویورک به نمایش گذاشت و اولین آسانسور در جهان در سال ۱۸۷۴ در ساختمانی واقع در شهر نیویورک توسط شرکت اوتیس طراحی و نصب شد.

مهمترین وقایع صنعت آسانسور جهان

همانند تمامی صنایع دیگر، صنعت آسانسور نیز تحولات و وقایع مهمی را پشت سر گذاشته است که به طور خلاصه به مهمترین وقایع این صنعت اشاره می کنیم.

• سال ۱۷۴۳ استفاده از آسانسور با عنوان صندلی پرنده در کاخ لوئی پانزدهم
• سال ۱۸۵۰ ساخت اولین آسانسور با نیروی بخار (برای ساختمان ۴ طبقه)
• سال ۱۸۵۳ ارائه اختراع اوتیس در نمایشگاه پاریس
• سال ۱۸۵۳ ساخت آسانسوری توسط فروست Frost و استروت Strutti که بجای پیچیده شده طناب به دور استوانه از وزنه تعادل استفاده گردید.
• سال ۱۸۵۷ نصب آسانسور در فروشگاه هاووت و شرکا نیویورک (سرعت ۰/۲ متر بر ثانیه)
• سال ۱۸۵۸ رواج استفاده از اختراع اوتیس در آسانسورها
• سال ۱۸۶۱ ثبت اختراع اوتیس
• سال ۱۸۶۷ ارائه ی آسانسور هیدرولیک با مکانیزم بهبود یافته توسط لئو ادو  Leon Edoux در نمایشگاه پاریس
• سال ۱۸۶۷ ابداع اولین آسانسور الکتریکی توسط پسران اوتیس
• سال ۱۸۷۰ گسترش آسانسورهای هیدرولیک در ایالات متحده
• سال ۱۸۷۴ نصب اولین آسانسور اداری در نیویورک (با ۸ توقف)
• سال ۱۸۷۴ اختراع مکانیزم بازشوی ایمن درب آسانسور توسطW. Meaker –
• سال ۱۸۷۵ استفاده از سیم بکسل بجای طناب توسط جان روبلینگز
• سال ۱۸۸۰ استفاده موتور الکتریکی توسط زیمنس در صنعت آسانسور
• سال ۱۸۸۷ ساخت نخستین آسانسور الکتریکی امروزی توسط ویلیام باکستر
• سال ۱۸۸۹ بکارگیری تجاری از آسانسور با موتور الکتریکی
• سال ۱۸۹۵ تجربه حرکت کابین بوسیله حرکت فلکه کششی با استفاده از وزنه تعادل
• سال ۱۹۰۰ ساخت اولین آسانسور توریستی که به سانتاژوستا معروف بوده در شهرلیسبون پرتقال توسط رائول مسنیر ده پونسار
• سال ۱۹۰۶ استفاده از اولین موتور گیرلس در آسانسورهای الکتریکی سال ۱۹۱۲ ساخت اولین آسانسور با جعبه دنده توسط کمپانی اوتیس
• سال ۱۹۱۵ امکان توقف کابین و تراز شدن آن با کف طبقه (در تراز کمتر از ۷۰ سانتی متر)
• سال ۱۹۳۰ استفاده از موتورهای بدون گیربکس

بیشتر بخوانید:

بررسی تاریخچه آسانسور در ایران و جهان

تاریخچه ی آسانسور در ایران

 بد نیست علاوه بر تاریخچه اولین آسانسور در جهان، کمی درباره اولین آسانسور در ایران نیز اطلاعاتی داشته باشید. ورود آسانسور به ایران با سفر ناصرالدین شاه به فرنگ آغاز شد؛ گفته می‌شود ناصرالدین شاه پس از بازگشت از فرنگ دستور نصب آسانسوری در کاخ گلستان را صادر کرد. بعدها آسانسوری در پالایشگاه آبادان در زمان احمدشاه نیز نصب شده است؛ اما امروزه دیگر اثری از این آسانسورها وجود ندارد.

صنعتی شدن آسانسور در ایران در حدود 80 سال پیش و با رونق گرفتن ساخت‌وساز در زمان پهلوی اول و با نصب آسانسور در ساختمان‌های اطرف میدان سپه، باشگاه افسران و… صورت گرفت. این آسانسورها توسط کارشناسان خارجی و به کمک اولین نسل از متخصصین ایرانی راه‌اندازی شدند. ابتدا آسانسورها به‌طور کامل و بسته‌بندی‌شده از خارج وارد ایران می‌شدند. اما به‌تدریج شرکت‌های ایرانی برای فروش و نصب آسانسور در ایران به‌وجود آمدند و در سال ۱۳۴۵ اولین کارگاه تولید درب و کابین آسانسور توسط «اوکسن الکسانی» به‌وجود آمد.

در سال ۱۳۴۵ در  وزارت مسکن و شهرسازی طرحی برای آپارتمان‌سازی و ایجاد شهرک‌های مسکونی در اطراف شهرهای بزرگ تصویب و به همین منظور ساخت اولین کارخانه آسانسورسازی در ایران برنامه‌ریزی شد که نقطه ی عطفی برای صنعت آسانسور ایران بود. در سال ۱۳۵۰ اولین کارخانه آسانسورسازی ایران با نام ایران شیندلر در شهرک صنعتی «البرز» در شهر قزوین ساخته شد و در سال ۱۳۵۳ این کارخانه با ظرفیت اولیه تولید چهارصد دستگاه آسانسور تحت لیسانس شیندلر سوئیس به بهره‌برداری رسید و به‌طور هم‌زمان جهت پرورش نیروی متخصص در نصب آسانسور شروع به برگزاری دوره‌های کامل آموزشی تئوری و عملی نصب آسانسور کرد که در هر دوره حدود ۲۰ تکنسین موفق به کسب مدرک مهارت نصب می‌شدند.

بهره برداری از آسانسور و انقلاب صنعتی

آسانسورها در اواسط قرن 19 میلادی توسط نیروی بخار کار می کردند و به جهت حمل بار در کارخانه ها و معادن استفاده می شدند. در سال 1823 در شهر لندن دو معمار به نام های «هامر» و «برتون» آسانسوری را طراحی کردند که به اتاق صعود معروف بود و توسط نیروی بخار جابجا می شد و افراد را تا ارتفاع زیادی از سطح شهر بالا می برد و در مرکز شهر قرار داشت اما این آسانسور فاقد ایمنی لازم برای جا به جایی افراد بود. صنعت آسانسور با گذشت زمان روز به روز پیشرفته تر می شد تا زمانی که شخصی بنام «سر ویلیام آرمسترانگ» در سال 1845 آسانسورهای هیدرولیکی را اختراع کرد. از آسانسورهای هیدرولیکی در ارتفاعات زیاد استفاده نمی شد و کارایی آن بیشتر در منازل بود.

بعد از حدود 23 سال در سال 1880 در کشور آلمان اولین آسانسور الکتریکی توسط «ورنر فون سیمنز» ساخته شد. آسانسورهای الکتریکی نسبت به آسانسورهای هیدرولیکی و دیگ بخار از سرعت بالاتری برخوردار بودن و قادر بودند بارهای بسیار سنگین تر را جابجا کنند. با گذشت زمان، شستی های طبقات، سیستم باز شدن اتوماتیک درب و امکانات دیگر در این آسانسورها نصب شد و سیر تکاملی در زمینه اختراع آسانسور نیز مانند دیگر اختراعات، به طور تدریجی اتفاق افتاد تا جایی که در حال حاضر شاهد عجیب ترین و شگفت آورترین آسانسورها هستیم.