جلوه‌های اخلاق مهندسی در صنعت آسانسور و پله‌ برقی

احسان عسگریان‌فر – همان‌طور که پیشتر به آن اشاره شد توجه برخی اندیشمندان از دهه 1960 یا دهه 1340 خورشیدی به اخلاق، روند افزایشی پیدا کرده است. تا جایی که این دوره را دوره “رونق اخلاق” نام‌گذاری کرده‌اند. موضوع علم اخلاق که خود شاخه‌ای از علوم انسانی است، راه‌های تعریف‌شده و مطمئن برای حرکت به‌سوی اعمال نیکو و پسندیده و همچنین دوری از کارهای ناپسند و به اصطلاح «بد» را ارائه می‌دهد. در این راستا، اخلاق مهندسی در صنعت آسانسور و پله‌ برقی نیز به عنوان یکی از مصادیق کاربردی علم اخلاق مطرح می‌شود.

در مسیر حرکت به‌سمت یک جامعه اخلاق‌گرا، ارزش‌هایی که در آن جامعه مورد پذیرش قرار گرفته‌اند به عنوان تابلوهای راهنما و مایل ستون‌های کنار جاده به شمار می‌آیند. اهمیت پرداختن به امور اخلاقی در این است که چون ریشه در فطرت و نهاد انسان دارد، همه ادیان الهی و مکاتب بشری آن را مورد تأکید قرار داده‌اند.

اخلاق مهندسی چیست؟

اخلاق مهندسی شاخه‌ای از اخلاق کاربردی است و عبارت است از:

انجام کارهای مهندسی با رعایت استانداردهای لازم، در کمترین زمان و با بیشترین کیفیت.

گسترش چشمگیر فناوری و نتایج حاصل از آن، ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻋﻤﻴﻖ و ماندگاری در همه ابعاد زندگی انسان و حتی دیگر جانوران در ﺟﻬﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ داشته و دارد و در این میان ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن در همه رشته‌ها و تخصص‌ها، نقشی ﻣﺤﻮری در ﺗﻤﺎم ﺟﻨﺒﻪ‌ﻫﺎی ایجاد و ﺗﻮﺳﻌﻪ فناوری ایفا می‌کنند. از این رو اخلاق مهندسی در صنعت آسانسور و پله‌ برقی، جایگاه و نقش ویژه‌ای دارد.

بنابراین مهندسان باید در راستای رعایت اخلاق مهندسی در حیطه شغلی خود گام بردارند. برخی از گام‌های موثر در این راستا، داشتن تعهد اخلاقی و برخورداری از ابزارهای قانونی مناسب است. زیرا رعایت این موارد می‌توانند به راحتی با ﻣﺴﺎﺋﻞ دﺷﻮار اخلاقی‌ای ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻮاﺟﻪ می‌ﺷﻮﻧﺪ کنار بیایند.

همچنین میزان آسیب در کسب و کار و هزینه پرداختی توسط آن‌ها نیز به حداقل می‌رسد و هزینه پرداخبه این ترتیب، رعایت اخلاق مهندسی مزایای زیر را برای رشته‌ها و صنایع مختلف به ارمغان می‌آورد.

• توسعه ایمنی
• ﺳﻼﻣﺖ و رﻓﺎه ﺟﺎﻣﻌﻪ
• جلوگیری از ویرانی منابع طبیعی گسترده در سراسر جهان

بیشتر بخوانید:

• تحولی نوین در ارائه خدمات با ربات تحویل سفارش اوتیس
• اینترنت اشیا در آسانسورها؛ کاربرد راهکارهای مدیریت هوشمند آسانسور
• اولین آسانسور هیدرولیک هرم جوسر در مصر باستان

راهنمای اخلاقی مهندسان در تصمیم‌گیری‌های حرفه‌ای

در اخلاق مهندسی، دستورالعمل‌های اخلاقی به مهندسان ارائه می‌شود تا در تصمیم‌گیری‌های اخلاقی دشوار که هرازچندگاهی در مسیر حرفه‌ای‌شان قرار می‌گیرد، یاری شوند. توجه به این شاخه از اخلاق طی سال‌ها افزایش یافته است، اما باید توجه داشت که میزان توجه به اخلاق در همه زمینه‌ها یکسان نیست. به‌طور مثال، اخلاق پزشکی به دلایل مختلف بیش از برخی شاخه‌های دیگر علم و فناوری مورد توجه قرار گرفته است.

توجه بیشتر به اخلاق در سال‌های اخیر

در پاسخ به این پرسش باید گفت دلیل اصلی رونق اخلاق را می‌توان در نارضایتی روزافزون مردم از کیفیت برخی خدمات و کالاهای تجاری جست‌وجو کرد. فاش شدن گاه و بیگاه برخی از کلاه‌برداری‌های علمی و صنعتی در موضوعات و صنایع مختلف، توجه جدی‌تر به اخلاق مهندسی را به همراه داشته و تغییرات عمده‌ای در امور تجاری و حرفه‌ای ایجاد کرده است.

توسعه انفجارگونه شبکه‌های اجتماعی و پیرو آن، افزایش نظارت مردم بر سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی و خصوصی، ملی و فراملی، سرعت اخلاق‌گرایی در محیط‌های علمی و مهندسی را بیشتر کرده است. به‌موقع پرداختن به برنامه‌های اخلاقی، به شرکت‌ها و سازمان‌ها کمک می‌کند تا ریسک‌های مختلف پیرامون سهام و برند تجاری خود را کاهش دهند.

همچنین توجه به امور اخلاقی -هرچند سطحی و ساختگی هم که باشد- باعث می‌شود که شرکت‌ها پایشان به دادگاه باز نشود، اگر هم باز شود قضّات در مورد آن‌ها آسان‌گیرتر خواهند بود.

چگونه می‌توان اخلاق مهندسی را در جامعه گسترش داد؟

“یک مهندس اﺧﻼقﻣﺪار، در اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﺣﺮﻓﻪ‌ای ﺧﻮد، نخست ایمنی و ﺳﻼﻣﺖ و رﻓﺎه ﺟﺎﻣﻌﻪ را در اوﻟﻮﻳﺖ ﻗﺮار می‌دﻫﺪ.”

با توجه به نقش کلیدی اخلاق مهندسی در صنعت آسانسور و پله‌ برقی، جامعه مهندسی از هزاران سال پیش پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه‌های مختلف دارد. این پیشرفت‌ها شامل موارد زیر است.

• ارائه روش‌های آسان‌تر تولید غذا و مسکن
• بهبود راه‌های به دست آوردن انرژی
• ایجاد ارتباطات، گسترش بهداشت
• افزایش حفاظت در برابر عوامل مخرب طبیعی

مهندسان همواره نقش مهمی را در ساختن دنیایی باشکوه و زیبا ایفا می‌کنند.

آن‌ها با تلاش و دانش خود اینک به رویای کهن تسلط و حکمرانی بشر بر جهان و موجودات جامه عمل پوشانده‌اند. اما با تاسف باید گفت در کنار همه این تلاش‌ها و سازندگی‌ها، مهندسان خواسته یا ناخواسته، نقش چشمگیری نیز در ویرانی همین جهان داشته‌اند.

دلیل اصلی این نقش دوگانه و متضادّ مهندسان، ریشه در نهاد فناوری دارد. زیرا این پدیده در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﻛﻪ منافعی اﻳﺠﺎد می‌ﻛﻨﺪ، ﭼﺎﻟﺶ‌ﻫﺎیی اخلاقی ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل خود دارد. مثال در این زمینه کم نیست. اما یکی از معروف‌ترین آن‌ها تولید جنگ‌افزارهای پیشرفته است. اگرچه این جنگ‌افزارها از لحاظ دانش مهندسی در نقطه‌ای عالی قرار دارند؛ اما از دیدگاه اخلاقی فاقد هرگونه ارزش هستند.

البته ﺧﻄﺮات ناشی از توجه بیش از حد به فناوری و گسترش آن، ﻧﺒﺎﻳﺪ خدمات آن را در سایه ﻗﺮار دﻫﺪ. اما لازم است که با سنجش کارا و مطمئن اﺧﻼق، اﺑﻌﺎد ﻣﺜﺒﺖ پیشرفت مهندسی تقویت شود. علاوه بر آن، انتقاد از ابعاد منفی که تاثیر عمیقی بر زندگی امروزی ما دارند ضروری است.

ارزشﻫﺎی اخلاقی حتی در ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎی مهندسی نیز حضور دارند.

دلایل بروز خطای اخلاقی مهندسان در ایفای مسئولیت‌های حرفه‌ای

این وضعیت در اخلاق مهندسی در صنعت آسانسور و پله‌ برقی نیز ممکن است رخ دهد. هنگامی که فرد در مواجهه با معماهای اخلاقی قرار می‌گیرد احتمال بروز خطا افزایش می‌یابد.

برای هر مهندس، ارزش‌های اخلاقی زیادی وجود دارد که ممکن است در مواردی با هم در تضاد قرار بگیرند. بررسی و تحلیل این مسائل دشوار و ﺑﻐﺮﻧﺞ، به یک شامه قوی قضاوت در ایجاد هماهنگی و یکپارچه‌کردن ارزشﻫﺎی ﻣﺘﻀﺎد نیازمند اﺳﺖ.

پس بدین‌ترتیب یک مهندس باید به‌دلیل مسئولیت حرفه‌ای و فراتر از آن، مسئولیت‌های فنی و اجتماعی خود، از اطاعت سطحی دستورات خودداری نماید.